نیم‌نگاهی به آمریکای لاتین: تفاوت بین نسخه‌ها
جز («نیم‌نگاهی به آمریکای لاتین» را محافظت کرد: مطابق با متنِ اصلی است. ([edit=sysop] (بی‌پایان) [move=sysop] (بی‌پایان))) |
|||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۷: | سطر ۷: | ||
[[Image:25-127.jpg|thumb|alt= کتاب جمعه سال اول شماره ۲۵ صفحه ۱۲۷|کتاب جمعه سال اول شماره ۲۵ صفحه ۱۲۷]] | [[Image:25-127.jpg|thumb|alt= کتاب جمعه سال اول شماره ۲۵ صفحه ۱۲۷|کتاب جمعه سال اول شماره ۲۵ صفحه ۱۲۷]] | ||
| − | |||
| + | در حدود بیست هزار سال قبل شاخه‌ئی از نژاد مغول از نواحی سیبری به‌قاره آمریکا مهاجرت کرد و از طریق '''آلاسکا''' به‌سرزمین‌هائی پا نهاد که حدود ۲۱۵ قرن بعد افتخار کشف آن نصیب کریستف کلمب شد. اقوام مهاجر مغول به‌دنبال رفع نیازمندی‌های طبیعی‌شان گروه گروه در نواحی شمالی، مرکزی و جنوبی این قاره پراکنده شدند. چنین می‌پندارند که تقریباً ۳ تا ۵ هزار سال پیش دسته‌ئی از همین گروه‌ها به‌سواحل جنوبی آمریکا، یعنی به'''تنگهٔ ماژلان''' و '''دماغهٔ هورن''' رسیده باشند. بعضی از محققان اعتقاد دارند که کم یا بیش یا همزمان با مهاجرت مغولان از راه سیبری به‌آلاسکا مهاجرت‌هائی هم از طریق اقیانوس اطلس از آسیا به‌پرو و آمریکای مرکزی انجام گرفته است. | ||
| − | + | جمعیت آمریکا را قبل از ورود کریستف کلمب پانزده و نیم میلیون نفر برآورد کرده‌اند. به‌اعتباری می‌توان تمدن و فرهنگ بومیان آمریکا را در طول قرن‌ها زندگی اجتماعی در مجموع به‌دو بخش تقسیم کرد یکی نوع بسیار پیشرفته که ماحصل کوشش مهاجران اسکان یافته بود، چون تمدن '''مایاها، اینکاها...''' که هم خط داشتند و هم اعداد را می‌شناختند، و دیگر نوع ابتدائی و آغازین، اکثریت بومیان از دستهٔ دوّم بودند. سرخپوستان در مجموع به‌حدود ۱۷۰۰ زبان و لهجه تکلم می‌کردند و از نظر ترکیب اجتماعی به‌طبقات و گروه‌هائی چون رؤسا، نجبا، روحانیان، عوام، خدمه، کارگران و بردگان تقسیم می‌شدند. | |
| − | + | در پی ماجراجوئی‌های بورژوازی اسپانیا - پرتقال و با کمک مادی و معنوی همین طبقه و حمایت و پشتیبانی '''ایزابل ملکهٔ کاستیل،''' آمریکا بار دیگر کشف شد، این بار توسط کریستف کلمب و به‌دنبال سفر دریائی ۷۱ روزهٔ او. و زمانی که در مارس ۱۴۴۳ کلمب به‌اسپانیا بازگشت - بی آن که بداند - راهی را گشوده بود که بعدها ساخت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی جهان را دگرگون کرد. | |
| − | + | بورژوازی اسپانیا - پرتقال و پاپ '''الکساندر ششم''' پس از آن که گزارش‌های کاشفان را شنیدند بی‌درنگ کنترل کارها را به‌دست گرفتند. پاپ با صدور فتوای ۱۴۹۳ و تعیین حدود اختیارات و فعالیت اسپانیا و پرتقال امکان هر نوع درگیری و جنگ دو دولت را بر سر سرزمین‌های جدید از میان برداشت. فرمان پاپ با عهدنامهٔ دو دولت اسپانیا و پرتقال در سال ۱۴۹۴ جنبهٔ سیاسی و رسمی یافت. به‌این ترتیب ماجراجویان و روحانیت مسیحی به‌همراه طبقات بورژوازی به‌غارت و استثمار قاره‌ئی روآوردند که به‌گونه‌ئی همچنان ادامه دارد. کاشفان جدید نام قدیمی سرزمین ایتالیا، '''لاتیوم''' (Latium) یا لاتین را که رنگی دینی - اقتداری داشت بر قربانی خویش نهادند. | |
| − | |||
| − | بورژوازی اسپانیا - پرتقال و پاپ '''الکساندر ششم''' پس از آن که گزارش‌های کاشفان را شنیدند بی‌درنگ کنترل کارها را به‌دست گرفتند. پاپ با صدور فتوای ۱۴۹۳ و تعیین حدود اختیارات و فعالیت اسپانیا و پرتقال امکان هر نوع درگیری و جنگ دو دولت را بر سر سرزمین‌های جدید از میان برداشت. فرمان پاپ با عهدنامهٔ دو دولت اسپانیا و پرتقال در سال ۱۴۹۴ جنبهٔ سیاسی و رسمی یافت. به‌این ترتیب ماجراجویان و روحانیت مسیحی به‌همراه طبقات بورژوازی به‌غارت و استثمار قاره‌ئی | ||
{{ستاره}} | {{ستاره}} | ||
| − | آمریکای لاتین از | + | آمریکای لاتین از سی‌ویک کشور و ناحیه تشکیل شده است که از لحاظ جغرافیائی و اقلیمی به‌چهار قسمت '''آمریکای مرکزی،''' ناحیهٔ '''کارائیب، آمریکای جنوبی استوائی''' و '''آمریکای جنوبی معتدل''' تقسیم می‌شود. |
==آمریکای مرکزی== | ==آمریکای مرکزی== | ||
| سطر ۲۷: | سطر ۲۵: | ||
'''۱. کوستاریکا''' | '''۱. کوستاریکا''' | ||
| + | از ۱۵۳۰ تا ۱۸۲۱ تحت سلطه اسپانیا بود، ۱۸۳۹ اعلام استقلال کرد، | ||
| − | + | جمعیت آن، ۱٫۸۵۰٫۰۰۰ نفر {{نشان| ۱|*}} | |
| − | + | وسعت آن، ۱۹٫۶۵۰ میل مربع | |
| − | |||
| − | وسعت آن، | ||
درآمد سرانهٔ آن، ۸۸۴ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۸۸۴ دلار | ||
| سطر ۴۱: | سطر ۳۸: | ||
'''۲. اِل سالوادور''' | '''۲. اِل سالوادور''' | ||
| + | تا ۱۸۲۱ مستعمرهٔ اسپانیا بود | ||
| − | + | جمعیت آن، ۴٫۵۷۰٫۰۰۰ نفر | |
| − | |||
| − | جمعیت آن، | ||
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۷٫۷۲۰ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۴۳۲ | درآمد سرانهٔ آن، ۴۳۲ | ||
| − | کیفیت زیست | + | کیفیت زیست آن ۶۴ |
| − | |||
| − | |||
| + | '''۳. گواتمالا''' | ||
در ۱۸۲۳ از اسپانیا کسب استقلال کرد، | در ۱۸۲۳ از اسپانیا کسب استقلال کرد، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۶٫۸۲۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۴۲٫۰۴۰ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۵۴۰ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۵۴۰ دلار | ||
| − | بودجهٔ نظامی آن، | + | بودجهٔ نظامی آن، ۷۰٫۶ میلیون دلار |
کیفیت زیست آن، ۵۴ | کیفیت زیست آن، ۵۴ | ||
| سطر ۷۰: | سطر ۶۵: | ||
'''۴. هندوراس''' | '''۴. هندوراس''' | ||
| − | |||
در ۱۸۲۱ از اسپانیا کسب استقلال کرد، | در ۱۸۲۱ از اسپانیا کسب استقلال کرد، | ||
| سطر ۷۶: | سطر ۷۰: | ||
در ۱۸۳۸ از آمریکای مرکزی اعلام جدائی کرد، | در ۱۸۳۸ از آمریکای مرکزی اعلام جدائی کرد، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۳٫۶۳۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۴۳٫۲۸۰ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۳۵۹ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۳۵۹ دلار | ||
| سطر ۸۴: | سطر ۷۸: | ||
بودجهٔ نظامی آن، ۳۱ میلیون دلار | بودجهٔ نظامی آن، ۳۱ میلیون دلار | ||
| − | کیفیت زیست | + | کیفیت زیست آن ۵۱ |
'''۵. مکزیک''' | '''۵. مکزیک''' | ||
| − | |||
در ۱۸۲۲ از اسپانیا کسب استقلال کرد | در ۱۸۲۲ از اسپانیا کسب استقلال کرد | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۶۹٫۲۰۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۷۶۰٫۰۰۰ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۹۹۶ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۹۹۶ دلار | ||
| سطر ۱۰۴: | سطر ۹۷: | ||
'''۶. نیکاراگوئه''' | '''۶. نیکاراگوئه''' | ||
| − | |||
در ۱۸۲۱ از اسپانیا کسب استقلال کرد، | در ۱۸۲۱ از اسپانیا کسب استقلال کرد، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۲٫۴۷۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۵۷٫۱۴۰ میل مربع |
| − | درآمد سرانهٔ | + | درآمد سرانهٔ آن ۶۵۰ دلار |
کیفیت زیست آن، ۵۴ | کیفیت زیست آن، ۵۴ | ||
| سطر ۱۱۸: | سطر ۱۱۰: | ||
'''۷. پاناما''' | '''۷. پاناما''' | ||
| − | |||
از ۱۵۳۶ تا ۱۹۰۳ به‌کلمبیا وابسته بود | از ۱۵۳۶ تا ۱۹۰۳ به‌کلمبیا وابسته بود | ||
| سطر ۱۲۴: | سطر ۱۱۵: | ||
در ۱۹۰۳ با حمایت ایالات متحده از کلمبیا اعلام استقلال کرد، | در ۱۹۰۳ با حمایت ایالات متحده از کلمبیا اعلام استقلال کرد، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۱٫۶۰۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۲۸٫۷۵۰ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۱۲۴۰ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۱۲۴۰ دلار | ||
| − | گارد ملی با ۱۱ هزار نفر نظامی و | + | گارد ملی با ۱۱ هزار نفر نظامی و شبه نظامی |
کیفیت زیست آن، ۸۰ | کیفیت زیست آن، ۸۰ | ||
| سطر ۱۳۹: | سطر ۱۳۰: | ||
'''۱. باهاما''' | '''۱. باهاما''' | ||
| − | |||
از ۱۴۹۲ تا ۱۷۸۳ تحت سلطه اسپانیا و سپس بریتانیا بود، | از ۱۴۹۲ تا ۱۷۸۳ تحت سلطه اسپانیا و سپس بریتانیا بود، | ||
| سطر ۱۴۷: | سطر ۱۳۷: | ||
در ۱۹۶۷ استقلال کامل یافت، | در ۱۹۶۷ استقلال کامل یافت، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۱۹۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۵٫۳۸۶ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۱۳۷۰ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۱۳۷۰ دلار | ||
| سطر ۱۵۷: | سطر ۱۴۷: | ||
'''۲. باربادوس''' | '''۲. باربادوس''' | ||
| − | |||
از ۱۶۲۷ تا ۱۹۶۱ تحت سلطه بریتانیا بود، | از ۱۶۲۷ تا ۱۹۶۱ تحت سلطه بریتانیا بود، | ||
| سطر ۱۶۳: | سطر ۱۵۲: | ||
از ۱۹۶۶ کسب استقلال کرد، | از ۱۹۶۶ کسب استقلال کرد، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۲۷۰٫۰۰۰ نفر، |
وسعت آن، ۱۶۶ میل مربع | وسعت آن، ۱۶۶ میل مربع | ||
| سطر ۱۷۳: | سطر ۱۶۲: | ||
'''۳. کوبا''' | '''۳. کوبا''' | ||
| − | |||
از ۱۵۱۲ تا ۱۸۹۸ تحت سلطهٔ اسپانیا بود، | از ۱۵۱۲ تا ۱۸۹۸ تحت سلطهٔ اسپانیا بود، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۹٫۸۷۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۴۴٫۲۱۰ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۶۴۰ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۶۴۰ دلار | ||
| − | بودجهٔ نظامی آن، | + | بودجهٔ نظامی آن، ۱٫۱۶۸ میلیارد دلار |
کیفیت زیست آن، ۸۴ | کیفیت زیست آن، ۸۴ | ||
| سطر ۱۸۹: | سطر ۱۷۷: | ||
'''۴. دومینیکن''' | '''۴. دومینیکن''' | ||
| − | |||
از ۱۴۹۲ تا ۱۸۴۴ تحت سلطهٔ اسپانیا بود، | از ۱۴۹۲ تا ۱۸۴۴ تحت سلطهٔ اسپانیا بود، | ||
| سطر ۱۹۵: | سطر ۱۸۲: | ||
در ۱۸۴۴ از هائیتی جدا شد و اعلام استقلال کرد، | در ۱۸۴۴ از هائیتی جدا شد و اعلام استقلال کرد، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۴٫۶۰۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۱۸٫۸۲۰ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۶۳۰ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۶۳۰ دلار | ||
| سطر ۲۰۶: | سطر ۱۹۳: | ||
'''۵. گرینادا''' | '''۵. گرینادا''' | ||
| − | + | یکی از جزایر هند غربی با ۱۱۰ هزار نفر جمعیت و ۱۳۳ میل مربع وسعت. | |
| − | یکی از جزایر هند غربی با ۱۱۰ هزار نفر جمعیت و ۱۳۳ میل مربع | ||
'''۶. گوادلپ''' | '''۶. گوادلپ''' | ||
| − | |||
از ۱۶۳۵ تا کنون تحت سلطهٔ فرانسه است، | از ۱۶۳۵ تا کنون تحت سلطهٔ فرانسه است، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۳۴۵٫۰۰۰ نفر |
وسعت آن، ۶۶۰ میل مربع | وسعت آن، ۶۶۰ میل مربع | ||
| سطر ۲۲۶: | سطر ۲۱۱: | ||
'''۷. هائیتی''' | '''۷. هائیتی''' | ||
| − | + | از ۱۶۷۷ تا کنون تحت سلطه فرانسه است، | |
| − | از ۱۶۷۷ تا کنون تحت | ||
در ۱۸۰۴ کسب استقلال کرد، | در ۱۸۰۴ کسب استقلال کرد، | ||
| سطر ۲۳۵: | سطر ۲۱۹: | ||
در ۱۹۳۴ مجدداً استقلال یافت، | در ۱۹۳۴ مجدداً استقلال یافت، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۴٫۹۱۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۱۰٫۷۱۰ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۱۷۹ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۱۷۹ دلار | ||
| سطر ۲۴۵: | سطر ۲۲۹: | ||
'''۸. جامائیکا''' | '''۸. جامائیکا''' | ||
| − | |||
۱۶۵۵، خروج اسپانیا و اشغال آن به‌وسیلهٔ بریتانیا | ۱۶۵۵، خروج اسپانیا و اشغال آن به‌وسیلهٔ بریتانیا | ||
| سطر ۲۵۳: | سطر ۲۳۶: | ||
در ۱۹۶۲ اعلام استقلال کامل | در ۱۹۶۲ اعلام استقلال کامل | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۲٫۱۵۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۴٫۴۱۰ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۱۰۳۷ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۱۰۳۷ دلار | ||
| سطر ۲۶۳: | سطر ۲۴۶: | ||
'''۹. مارتنیک''' | '''۹. مارتنیک''' | ||
| − | |||
در ۱۶۳۵ فرانسوی‌ها آن را اشغال کردند | در ۱۶۳۵ فرانسوی‌ها آن را اشغال کردند | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۳۶۰٫۰۰۰ نفر |
وسعت آن، ۴۲۰ میل مربع | وسعت آن، ۴۲۰ میل مربع | ||
| سطر ۲۷۸: | سطر ۲۶۰: | ||
'''۱۰. آنتیل''' | '''۱۰. آنتیل''' | ||
| + | مستعمرهٔ فرانسه | ||
| − | + | جمعیت آن، ۲۳۰٫۰۰۰ نفر | |
| − | + | وسعت آن، ۳۹۰ میل مربع | |
| − | |||
| − | وسعت آن، | ||
درآمد سرانهٔ آن، ۱۶۴۲ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۱۶۴۲ دلار | ||
| سطر ۲۹۱: | سطر ۲۷۲: | ||
'''۱۱. پوئرتوریکو''' | '''۱۱. پوئرتوریکو''' | ||
| − | |||
۱۸۹۸ پایان استعمار اسپانیا و پیوستن به‌ایالات متحده | ۱۸۹۸ پایان استعمار اسپانیا و پیوستن به‌ایالات متحده | ||
| سطر ۲۹۷: | سطر ۲۷۷: | ||
در ۱۹۵۲ به‌خودمختاری رسید، | در ۱۹۵۲ به‌خودمختاری رسید، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۲٫۹۰۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۳٫۴۳۰ میل مربع |
| − | درآمد سرانهٔ آن، | + | درآمد سرانهٔ آن، ۲٫۲۳۰ دلار |
کیفیت زیست آن، ۹۰ | کیفیت زیست آن، ۹۰ | ||
| سطر ۳۰۷: | سطر ۲۸۷: | ||
'''۱۲. ترینیداوتوباگو''' | '''۱۲. ترینیداوتوباگو''' | ||
| − | |||
در ۱۷۹۷، اشغال به‌وسیلهٔ بریتانیا | در ۱۷۹۷، اشغال به‌وسیلهٔ بریتانیا | ||
| − | در ۱۸۸۹، ادغام دو سرزمین | + | در ۱۸۸۹، ادغام دو سرزمین ترینیدا و توباگو |
در ۱۹۶۲ استقلال یافت، | در ۱۹۶۲ استقلال یافت، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۱٫۲۰۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۱٫۸۶۵ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۱۸۶۷ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۱۸۶۷ دلار | ||
| سطر ۳۲۷: | سطر ۳۰۶: | ||
'''۱. بولیوی''' | '''۱. بولیوی''' | ||
| − | |||
۱۸۲۵ از اسپانیا استقلال یافت | ۱۸۲۵ از اسپانیا استقلال یافت | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۶٫۲۸۰٫۰۰۰ |
وسعت آن، ۴۲۴ میل مربع | وسعت آن، ۴۲۴ میل مربع | ||
| سطر ۳۴۳: | سطر ۳۲۱: | ||
'''۲. برزیل''' | '''۲. برزیل''' | ||
| − | |||
در ۱۸۸۲ از پرتقال استقلال یافت. | در ۱۸۸۲ از پرتقال استقلال یافت. | ||
| سطر ۳۴۹: | سطر ۳۲۶: | ||
در ۱۸۸۹ به‌استقلال کامل رسید، | در ۱۸۸۹ به‌استقلال کامل رسید، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۱۲۰٫۰۰۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۳٫۲۸۲٫۲۰۰ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۹۱۲ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۹۱۲ دلار | ||
| − | بودجهٔ نظامی آن، | + | بودجهٔ نظامی آن، ۲٫۰۹ میلیارد دلار |
کیفیت زیست آن، ۶۸ | کیفیت زیست آن، ۶۸ | ||
| سطر ۳۶۱: | سطر ۳۳۸: | ||
'''۳. کلمبیا''' | '''۳. کلمبیا''' | ||
| − | |||
از ۱۵۳۶ تا ۱۸۱۹ تحت سلطهٔ اسپانیا بود، | از ۱۵۳۶ تا ۱۸۱۹ تحت سلطهٔ اسپانیا بود، | ||
| سطر ۳۶۷: | سطر ۳۴۳: | ||
در ۱۸۱۹ اعلام استقلال کرد، | در ۱۸۱۹ اعلام استقلال کرد، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۲۶٫۵۲۰٫۰۰۰ نفر، |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۴۳۹٫۵۳۰ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۵۲۶ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۵۲۶ دلار | ||
| سطر ۳۷۹: | سطر ۳۵۵: | ||
'''۴. اِکوادور''' | '''۴. اِکوادور''' | ||
| − | |||
از ۱۵۳۲ تا ۱۸۰۹ تحت سلطه اسپانیا بود، | از ۱۵۳۲ تا ۱۸۰۹ تحت سلطه اسپانیا بود، | ||
| سطر ۳۸۷: | سطر ۳۶۲: | ||
در ۱۸۳۰ از کلمبیا جدا شد، | در ۱۸۳۰ از کلمبیا جدا شد، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۸٫۰۸۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۱۰۶٫۵۱۰ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۵۰۵ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۵۰۵ دلار | ||
| سطر ۳۹۹: | سطر ۳۷۴: | ||
'''۵. گویان''' | '''۵. گویان''' | ||
| − | |||
در ۱۷۹۶، خروج هلندی‌ها و اشغال به‌وسیلهٔ بریتانیا، | در ۱۷۹۶، خروج هلندی‌ها و اشغال به‌وسیلهٔ بریتانیا، | ||
| سطر ۴۰۹: | سطر ۳۸۳: | ||
در ۱۹۶۶ به‌استقلال کامل رسید، | در ۱۹۶۶ به‌استقلال کامل رسید، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۸۷۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۸۳٫۰۰۰ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۵۵۹ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۵۵۹ دلار | ||
| سطر ۴۲۰: | سطر ۳۹۴: | ||
'''۶. پاراگوئه''' | '''۶. پاراگوئه''' | ||
| + | ۱۸۱۱، کسب استقلال اسپانیا | ||
| − | + | جمعیت آن، ۲٫۹۷۰٫۰۰۰ نفر | |
| − | |||
| − | جمعیت آن، | ||
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۱۵۷٫۰۵۰ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۵۳۳ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۵۳۳ دلار | ||
| سطر ۴۳۵: | سطر ۴۰۸: | ||
'''۷. پرو''' | '''۷. پرو''' | ||
| − | |||
در ۱۸۲۱ از اسپانیا استقلال یافت، | در ۱۸۲۱ از اسپانیا استقلال یافت، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۱۷٫۵۳۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت | + | وسعت آن ۵۰۰٫۰۰۰ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۷۰۱ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۷۰۱ دلار | ||
| سطر ۴۵۲: | سطر ۴۲۴: | ||
'''۸. سوری نام''' | '''۸. سوری نام''' | ||
| + | دولت بریتانیا در ۱۶۱۳ سوری نام را در مقابل اشغال آمستردام جدید (که بعدها '''نیویورک''' نامیده شد) به‌هلند واگذار کرد. | ||
| − | + | جمعیت آن، ۴۲۱٫۰۰۰ نفر | |
| − | + | وسعت آن، ۶۲٫۵۰۰ میل مربع، | |
| − | |||
| − | وسعت آن، | ||
درآمد سرانهٔ آن، ۱۲۸۲ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۱۲۸۲ دلار | ||
| سطر ۴۶۵: | سطر ۴۳۶: | ||
'''۹. وِنزوئلا''' | '''۹. وِنزوئلا''' | ||
| − | |||
در ۱۸۳۰ از اسپانیا استقلال یافت و از کلمبیا جدا شد، | در ۱۸۳۰ از اسپانیا استقلال یافت و از کلمبیا جدا شد، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۱۳٫۵۴۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۳۵۲٫۱۴۰ میل مربع |
| − | درآمد سرانهٔ آن، | + | درآمد سرانهٔ آن، ۲٫۱۷۱ دلار |
بودجهٔ نظامی آن، ۷۰۶ میلیون دلار | بودجهٔ نظامی آن، ۷۰۶ میلیون دلار | ||
| سطر ۴۸۴: | سطر ۴۵۴: | ||
'''۱. آرژانتین''' | '''۱. آرژانتین''' | ||
| − | |||
از ۱۵۱۵ تا ۱۸۱۶ تحت سلطهٔ اسپانیا بود، | از ۱۵۱۵ تا ۱۸۱۶ تحت سلطهٔ اسپانیا بود، | ||
| سطر ۴۹۰: | سطر ۴۵۹: | ||
از ۱۸۱۶ اعلام استقلال کرد. | از ۱۸۱۶ اعلام استقلال کرد. | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۲۶٫۷۴۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۱٫۰۷۳٫۰۰۰ میل مربع |
درآمد سرانهٔ آن، ۱۲۸۵ دلار | درآمد سرانهٔ آن، ۱۲۸۵ دلار | ||
| − | بودجهٔ نظامی آن، | + | بودجهٔ نظامی آن، ۱٫۶۶ میلیارد دلار |
کیفیت زیست آن، ۸۵ | کیفیت زیست آن، ۸۵ | ||
| سطر ۵۰۲: | سطر ۴۷۱: | ||
'''۲. شیلی''' | '''۲. شیلی''' | ||
| − | |||
در ۱۸۱۸ از اسپانیا استقلال یافت. | در ۱۸۱۸ از اسپانیا استقلال یافت. | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۱۱٫۰۶۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۲۹۲٫۲۶۰ میل مربع |
| − | درآمد سرانهٔ | + | درآمد سرانهٔ آن ۴۶۵ دلار |
| − | بودجهٔ نظامی | + | بودجهٔ نظامی آن ۷۲۶ میلیون دلار |
کیفیت زیست آن، ۷۷ | کیفیت زیست آن، ۷۷ | ||
| سطر ۵۱۸: | سطر ۴۸۶: | ||
'''۳. اُروگوئه''' | '''۳. اُروگوئه''' | ||
| − | |||
در ۱۸۲۸ از اسپانیا استقلال یافت، | در ۱۸۲۸ از اسپانیا استقلال یافت، | ||
| − | جمعیت آن، | + | جمعیت آن، ۲٫۸۴۰٫۰۰۰ نفر |
| − | وسعت آن، | + | وسعت آن، ۷۲٫۱۷۰ میل مربع |
درآمد ملی آن، ۱۲۶۸ دلار | درآمد ملی آن، ۱۲۶۸ دلار | ||
| سطر ۵۳۷: | سطر ۵۰۴: | ||
'''آمریکای مرکزی''' | '''آمریکای مرکزی''' | ||
| − | |||
تعداد کشورها: ۷ | تعداد کشورها: ۷ | ||
| − | جمعیت: | + | جمعیت: ۷۲٫۷ میلیون نفر |
درآمد سرانه: ۸۹۸ دلار | درآمد سرانه: ۸۹۸ دلار | ||
| سطر ۵۴۹: | سطر ۵۱۵: | ||
میزان مرگ و میر کودکان: ۶۹ | میزان مرگ و میر کودکان: ۶۹ | ||
| − | درصد باسوادان: | + | درصد باسوادان: ۶۹٫۸ |
'''ناحیهٔ کارائیب''' | '''ناحیهٔ کارائیب''' | ||
| − | |||
تعداد کشورها: ۱۲ | تعداد کشورها: ۱۲ | ||
| − | جمعیت: | + | جمعیت: ۲۵٫۴ میلیون نفر |
درآمد سرانه: ۸۴۷ دلار | درآمد سرانه: ۸۴۷ دلار | ||
| سطر ۵۶۵: | سطر ۵۳۰: | ||
میزان مرگ و میر کودکان: ۶۳ | میزان مرگ و میر کودکان: ۶۳ | ||
| − | درصد باسوادان: | + | درصد باسوادان: ۶۹٫۳ |
'''آمریکای مرکزی استوائی''' | '''آمریکای مرکزی استوائی''' | ||
| − | |||
تعداد کشورها: ۹ | تعداد کشورها: ۹ | ||
| − | جمعیت: | + | جمعیت: ۱۶۷٫۴ میلیون نفر |
درآمد سرانه: ۸۸۴ دلار | درآمد سرانه: ۸۸۴ دلار | ||
| سطر ۵۸۱: | سطر ۵۴۵: | ||
میزان مرگ و میر کودکان: ۸۴ | میزان مرگ و میر کودکان: ۸۴ | ||
| − | درصد باسوادان: | + | درصد باسوادان: ۶۹٫۴ |
'''آمریکای جنوبی معتدل''' | '''آمریکای جنوبی معتدل''' | ||
| − | |||
تعداد کشورها: ۳ | تعداد کشورها: ۳ | ||
| − | جمعیت: | + | جمعیت: ۳۷٫۴ |
| − | درآمد سرانه: | + | درآمد سرانه: ۱٫۲۴۵ |
کیفیت زیست: ۸۳ | کیفیت زیست: ۸۳ | ||
| سطر ۵۹۷: | سطر ۵۶۰: | ||
میزان مرگ و میر کودکان: ۶۳ | میزان مرگ و میر کودکان: ۶۳ | ||
| − | درصد باسوادان: | + | درصد باسوادان: ۹۱٫۵ |
| سطر ۶۰۴: | سطر ۵۶۷: | ||
تعداد کشورها: ۲ | تعداد کشورها: ۲ | ||
| − | جمعیت: | + | جمعیت: ۲۳۱٫۳ |
| − | درآمد سرانه: | + | درآمد سرانه: ۷٫۰۰۰ دلار |
کیفیت زیست: ۹۵ | کیفیت زیست: ۹۵ | ||
| سطر ۶۱۵: | سطر ۵۷۸: | ||
| − | + | ::::::::::::::::::::'''غلامحسین - میرزاصالح''' | |
| − | == | + | ==پاورقی‌ها== |
| − | {{تک ستاره}}{{پاورقی|۱}} آمار جمعیت و بودجهٔ نظامی تمام | + | {{تک ستاره}}{{پاورقی|۱}} آمار جمعیت و بودجهٔ نظامی تمام سی و یک کشور مربوط به‌سال میلادی ۸۰ - ۱۹۷۹ است. |
| − | {{تک ستاره}}{{تک ستاره}}{{پاورقی|۲}} شاخص که پس از کسر میزان مرگ و میر نوزادان و جوانان، تعداد بی‌سوادان جامعه و امید به‌زیست از عدد ۱۰۰ به‌دست می‌آید. | + | {{تک ستاره}}{{تک ستاره}}{{پاورقی|۲}} شاخص که پس از کسر میزان مرگ و میر نوزادان و جوانان، تعداد بی‌سوادان جامعه و امید به‌زیست از عدد ۱۰۰ به‌دست می‌آید. [[کتاب جمعه ۲۴|به‌شماره قبلی کتاب جمعه]] مراجعه شود. |
| + | [[رده:کتاب جمعه]] | ||
[[رده:کتاب جمعه ۲۵]] | [[رده:کتاب جمعه ۲۵]] | ||
| − | [[رده: | + | [[رده:مقالات نهایی‌شده]] |
| + | |||
| + | |||
| + | {{لایک}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۸ دسامبر ۲۰۱۱، ساعت ۱۰:۱۳
در حدود بیست هزار سال قبل شاخه‌ئی از نژاد مغول از نواحی سیبری به‌قاره آمریکا مهاجرت کرد و از طریق آلاسکا به‌سرزمین‌هائی پا نهاد که حدود ۲۱۵ قرن بعد افتخار کشف آن نصیب کریستف کلمب شد. اقوام مهاجر مغول به‌دنبال رفع نیازمندی‌های طبیعی‌شان گروه گروه در نواحی شمالی، مرکزی و جنوبی این قاره پراکنده شدند. چنین می‌پندارند که تقریباً ۳ تا ۵ هزار سال پیش دسته‌ئی از همین گروه‌ها به‌سواحل جنوبی آمریکا، یعنی به‌تنگهٔ ماژلان و دماغهٔ هورن رسیده باشند. بعضی از محققان اعتقاد دارند که کم یا بیش یا همزمان با مهاجرت مغولان از راه سیبری به‌آلاسکا مهاجرت‌هائی هم از طریق اقیانوس اطلس از آسیا به‌پرو و آمریکای مرکزی انجام گرفته است.
جمعیت آمریکا را قبل از ورود کریستف کلمب پانزده و نیم میلیون نفر برآورد کرده‌اند. به‌اعتباری می‌توان تمدن و فرهنگ بومیان آمریکا را در طول قرن‌ها زندگی اجتماعی در مجموع به‌دو بخش تقسیم کرد یکی نوع بسیار پیشرفته که ماحصل کوشش مهاجران اسکان یافته بود، چون تمدن مایاها، اینکاها... که هم خط داشتند و هم اعداد را می‌شناختند، و دیگر نوع ابتدائی و آغازین، اکثریت بومیان از دستهٔ دوّم بودند. سرخپوستان در مجموع به‌حدود ۱۷۰۰ زبان و لهجه تکلم می‌کردند و از نظر ترکیب اجتماعی به‌طبقات و گروه‌هائی چون رؤسا، نجبا، روحانیان، عوام، خدمه، کارگران و بردگان تقسیم می‌شدند.
در پی ماجراجوئی‌های بورژوازی اسپانیا - پرتقال و با کمک مادی و معنوی همین طبقه و حمایت و پشتیبانی ایزابل ملکهٔ کاستیل، آمریکا بار دیگر کشف شد، این بار توسط کریستف کلمب و به‌دنبال سفر دریائی ۷۱ روزهٔ او. و زمانی که در مارس ۱۴۴۳ کلمب به‌اسپانیا بازگشت - بی آن که بداند - راهی را گشوده بود که بعدها ساخت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی جهان را دگرگون کرد.
بورژوازی اسپانیا - پرتقال و پاپ الکساندر ششم پس از آن که گزارش‌های کاشفان را شنیدند بی‌درنگ کنترل کارها را به‌دست گرفتند. پاپ با صدور فتوای ۱۴۹۳ و تعیین حدود اختیارات و فعالیت اسپانیا و پرتقال امکان هر نوع درگیری و جنگ دو دولت را بر سر سرزمین‌های جدید از میان برداشت. فرمان پاپ با عهدنامهٔ دو دولت اسپانیا و پرتقال در سال ۱۴۹۴ جنبهٔ سیاسی و رسمی یافت. به‌این ترتیب ماجراجویان و روحانیت مسیحی به‌همراه طبقات بورژوازی به‌غارت و استثمار قاره‌ئی روآوردند که به‌گونه‌ئی همچنان ادامه دارد. کاشفان جدید نام قدیمی سرزمین ایتالیا، لاتیوم (Latium) یا لاتین را که رنگی دینی - اقتداری داشت بر قربانی خویش نهادند.
***
آمریکای لاتین از سی‌ویک کشور و ناحیه تشکیل شده است که از لحاظ جغرافیائی و اقلیمی به‌چهار قسمت آمریکای مرکزی، ناحیهٔ کارائیب، آمریکای جنوبی استوائی و آمریکای جنوبی معتدل تقسیم می‌شود.
آمریکای مرکزی
۱. کوستاریکا
از ۱۵۳۰ تا ۱۸۲۱ تحت سلطه اسپانیا بود، ۱۸۳۹ اعلام استقلال کرد،
جمعیت آن، ۱٫۸۵۰٫۰۰۰ نفر *
وسعت آن، ۱۹٫۶۵۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۸۸۴ دلار
کیفیت زیست آن، ۸۵ **
۲. اِل سالوادور
تا ۱۸۲۱ مستعمرهٔ اسپانیا بود
جمعیت آن، ۴٫۵۷۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۷٫۷۲۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۴۳۲
کیفیت زیست آن ۶۴
۳. گواتمالا
در ۱۸۲۳ از اسپانیا کسب استقلال کرد،
جمعیت آن، ۶٫۸۲۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۴۲٫۰۴۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۵۴۰ دلار
بودجهٔ نظامی آن، ۷۰٫۶ میلیون دلار
کیفیت زیست آن، ۵۴
۴. هندوراس
در ۱۸۲۱ از اسپانیا کسب استقلال کرد،
در ۱۸۳۸ از آمریکای مرکزی اعلام جدائی کرد،
جمعیت آن، ۳٫۶۳۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۴۳٫۲۸۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۳۵۹ دلار
بودجهٔ نظامی آن، ۳۱ میلیون دلار
کیفیت زیست آن ۵۱
۵. مکزیک
در ۱۸۲۲ از اسپانیا کسب استقلال کرد
جمعیت آن، ۶۹٫۲۰۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۷۶۰٫۰۰۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۹۹۶ دلار
بودجهٔ نظامی آن، ۵۱۸ میلیون دلار
کیفیت زیست آن، ۷۳
۶. نیکاراگوئه
در ۱۸۲۱ از اسپانیا کسب استقلال کرد،
جمعیت آن، ۲٫۴۷۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۵۷٫۱۴۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن ۶۵۰ دلار
کیفیت زیست آن، ۵۴
۷. پاناما
از ۱۵۳۶ تا ۱۹۰۳ به‌کلمبیا وابسته بود
در ۱۹۰۳ با حمایت ایالات متحده از کلمبیا اعلام استقلال کرد،
جمعیت آن، ۱٫۶۰۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۲۸٫۷۵۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۱۲۴۰ دلار
گارد ملی با ۱۱ هزار نفر نظامی و شبه نظامی
کیفیت زیست آن، ۸۰
ناحیهٔ کارائیب
۱. باهاما
از ۱۴۹۲ تا ۱۷۸۳ تحت سلطه اسپانیا و سپس بریتانیا بود،
در ۱۹۶۴ به‌استقلال داخلی رسید،
در ۱۹۶۷ استقلال کامل یافت،
جمعیت آن، ۱۹۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۵٫۳۸۶ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۱۳۷۰ دلار
کیفیت زیست آن، ۶۱
۲. باربادوس
از ۱۶۲۷ تا ۱۹۶۱ تحت سلطه بریتانیا بود،
از ۱۹۶۶ کسب استقلال کرد،
جمعیت آن، ۲۷۰٫۰۰۰ نفر،
وسعت آن، ۱۶۶ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۱۳۵۲ دلار
کیفیت زیست آن، ۸۹
۳. کوبا
از ۱۵۱۲ تا ۱۸۹۸ تحت سلطهٔ اسپانیا بود،
جمعیت آن، ۹٫۸۷۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۴۴٫۲۱۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۶۴۰ دلار
بودجهٔ نظامی آن، ۱٫۱۶۸ میلیارد دلار
کیفیت زیست آن، ۸۴
۴. دومینیکن
از ۱۴۹۲ تا ۱۸۴۴ تحت سلطهٔ اسپانیا بود،
در ۱۸۴۴ از هائیتی جدا شد و اعلام استقلال کرد،
جمعیت آن، ۴٫۶۰۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۱۸٫۸۲۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۶۳۰ دلار
کیفیت زیست آن، ۶۴
۵. گرینادا
یکی از جزایر هند غربی با ۱۱۰ هزار نفر جمعیت و ۱۳۳ میل مربع وسعت.
۶. گوادلپ
از ۱۶۳۵ تا کنون تحت سلطهٔ فرانسه است،
جمعیت آن، ۳۴۵٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۶۶۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۱۲۴۰ دلار
کیفیت زیست آن، ۷۶.
۷. هائیتی
از ۱۶۷۷ تا کنون تحت سلطه فرانسه است،
در ۱۸۰۴ کسب استقلال کرد،
در ۱۹۱۵ ایالات متحدهٔ آمریکا آن را اشغال کرد
در ۱۹۳۴ مجدداً استقلال یافت،
جمعیت آن، ۴٫۹۱۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۱۰٫۷۱۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۱۷۹ دلار
کیفیت زیست آن، ۳۶
۸. جامائیکا
۱۶۵۵، خروج اسپانیا و اشغال آن به‌وسیلهٔ بریتانیا
در ۱۹۴۴ کسب استقلال داخلی کرد
در ۱۹۶۲ اعلام استقلال کامل
جمعیت آن، ۲٫۱۵۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۴٫۴۱۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۱۰۳۷ دلار
کیفیت زیست آن، ۸۴.
۹. مارتنیک
در ۱۶۳۵ فرانسوی‌ها آن را اشغال کردند
جمعیت آن، ۳۶۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۴۲۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۱۵۴۰ دلار
کیفیت زیست آن، ۸۳
۱۰. آنتیل
مستعمرهٔ فرانسه
جمعیت آن، ۲۳۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۳۹۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۱۶۴۲ دلار
کیفیت زیست آن، ۸۲
۱۱. پوئرتوریکو
۱۸۹۸ پایان استعمار اسپانیا و پیوستن به‌ایالات متحده
در ۱۹۵۲ به‌خودمختاری رسید،
جمعیت آن، ۲٫۹۰۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۳٫۴۳۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۲٫۲۳۰ دلار
کیفیت زیست آن، ۹۰
۱۲. ترینیداوتوباگو
در ۱۷۹۷، اشغال به‌وسیلهٔ بریتانیا
در ۱۸۸۹، ادغام دو سرزمین ترینیدا و توباگو
در ۱۹۶۲ استقلال یافت،
جمعیت آن، ۱٫۲۰۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۱٫۸۶۵ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۱۸۶۷ دلار
کیفیت زیست آن، ۸۵
آمریکای جنوبی استوائی
۱. بولیوی
۱۸۲۵ از اسپانیا استقلال یافت
جمعیت آن، ۶٫۲۸۰٫۰۰۰
وسعت آن، ۴۲۴ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۳۳۲ دلار
بودجهٔ نظامی آن، ۹۴ میلیون دلار
کیفیت زیست آن، ۴۳
۲. برزیل
در ۱۸۸۲ از پرتقال استقلال یافت.
در ۱۸۸۹ به‌استقلال کامل رسید،
جمعیت آن، ۱۲۰٫۰۰۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۳٫۲۸۲٫۲۰۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۹۱۲ دلار
بودجهٔ نظامی آن، ۲٫۰۹ میلیارد دلار
کیفیت زیست آن، ۶۸
۳. کلمبیا
از ۱۵۳۶ تا ۱۸۱۹ تحت سلطهٔ اسپانیا بود،
در ۱۸۱۹ اعلام استقلال کرد،
جمعیت آن، ۲۶٫۵۲۰٫۰۰۰ نفر،
وسعت آن، ۴۳۹٫۵۳۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۵۲۶ دلار
بودجهٔ نظامی آن، ۲۱۵ میلیون دلار
کیفیت زیست آن، ۷۱
۴. اِکوادور
از ۱۵۳۲ تا ۱۸۰۹ تحت سلطه اسپانیا بود،
از ۱۸۲۲ اعلام استقلال کرد،
در ۱۸۳۰ از کلمبیا جدا شد،
جمعیت آن، ۸٫۰۸۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۱۰۶٫۵۱۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۵۰۵ دلار
بودجهٔ نظامی آن، ۱۶۳ میلیون دلار
کیفیت زیست آن، ۶۸
۵. گویان
در ۱۷۹۶، خروج هلندی‌ها و اشغال به‌وسیلهٔ بریتانیا،
در ۱۸۱۴ تشکیل گویان بریتانیا،
در ۱۹۶۱ خودمختاری یافت،
در ۱۹۶۶ به‌استقلال کامل رسید،
جمعیت آن، ۸۷۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۸۳٫۰۰۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۵۵۹ دلار
کیفیت زیست آن، ۸۵
۶. پاراگوئه
۱۸۱۱، کسب استقلال اسپانیا
جمعیت آن، ۲٫۹۷۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۱۵۷٫۰۵۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۵۳۳ دلار
بودجهٔ نظامی آن، ۴۱ میلیون دلار
کیفیت زیست آن، ۷۵
۷. پرو
در ۱۸۲۱ از اسپانیا استقلال یافت،
جمعیت آن، ۱۷٫۵۳۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن ۵۰۰٫۰۰۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۷۰۱ دلار
بودجهٔ نظامی آن، ۴۰۶ میلیون دلار
کیفیت زیست آن، ۶۲
۸. سوری نام
دولت بریتانیا در ۱۶۱۳ سوری نام را در مقابل اشغال آمستردام جدید (که بعدها نیویورک نامیده شد) به‌هلند واگذار کرد.
جمعیت آن، ۴۲۱٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۶۲٫۵۰۰ میل مربع،
درآمد سرانهٔ آن، ۱۲۸۲ دلار
کیفیت زیست آن، ۸۳
۹. وِنزوئلا
در ۱۸۳۰ از اسپانیا استقلال یافت و از کلمبیا جدا شد،
جمعیت آن، ۱۳٫۵۴۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۳۵۲٫۱۴۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۲٫۱۷۱ دلار
بودجهٔ نظامی آن، ۷۰۶ میلیون دلار
کیفیت زیست آن، ۷۹
آمریکای جنوبی معتدل
۱. آرژانتین
از ۱۵۱۵ تا ۱۸۱۶ تحت سلطهٔ اسپانیا بود،
از ۱۸۱۶ اعلام استقلال کرد.
جمعیت آن، ۲۶٫۷۴۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۱٫۰۷۳٫۰۰۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن، ۱۲۸۵ دلار
بودجهٔ نظامی آن، ۱٫۶۶ میلیارد دلار
کیفیت زیست آن، ۸۵
۲. شیلی
در ۱۸۱۸ از اسپانیا استقلال یافت.
جمعیت آن، ۱۱٫۰۶۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۲۹۲٫۲۶۰ میل مربع
درآمد سرانهٔ آن ۴۶۵ دلار
بودجهٔ نظامی آن ۷۲۶ میلیون دلار
کیفیت زیست آن، ۷۷
۳. اُروگوئه
در ۱۸۲۸ از اسپانیا استقلال یافت،
جمعیت آن، ۲٫۸۴۰٫۰۰۰ نفر
وسعت آن، ۷۲٫۱۷۰ میل مربع
درآمد ملی آن، ۱۲۶۸ دلار
بودجهٔ نظامی آن، ۷۲ میلیون دلار
کیفیت زیست آن، ۸۷
جمع بندی
آمریکای مرکزی
تعداد کشورها: ۷
جمعیت: ۷۲٫۷ میلیون نفر
درآمد سرانه: ۸۹۸ دلار
کیفیت زیست: ۷۰
میزان مرگ و میر کودکان: ۶۹
درصد باسوادان: ۶۹٫۸
ناحیهٔ کارائیب
تعداد کشورها: ۱۲
جمعیت: ۲۵٫۴ میلیون نفر
درآمد سرانه: ۸۴۷ دلار
کیفیت زیست: ۷۳
میزان مرگ و میر کودکان: ۶۳
درصد باسوادان: ۶۹٫۳
آمریکای مرکزی استوائی
تعداد کشورها: ۹
جمعیت: ۱۶۷٫۴ میلیون نفر
درآمد سرانه: ۸۸۴ دلار
کیفیت زیست: ۷۰
میزان مرگ و میر کودکان: ۸۴
درصد باسوادان: ۶۹٫۴
آمریکای جنوبی معتدل
تعداد کشورها: ۳
جمعیت: ۳۷٫۴
درآمد سرانه: ۱٫۲۴۵
کیفیت زیست: ۸۳
میزان مرگ و میر کودکان: ۶۳
درصد باسوادان: ۹۱٫۵
قیاس کنید با دو کشور ایالات متحده و کانادا (آمریکای شمالی)
تعداد کشورها: ۲
جمعیت: ۲۳۱٫۳
درآمد سرانه: ۷٫۰۰۰ دلار
کیفیت زیست: ۹۵
میزان مرگ و میر کودکان: ۱۶
درصد باسوادان: ۹۹
- غلامحسین - میرزاصالح
پاورقی‌ها
*^ آمار جمعیت و بودجهٔ نظامی تمام سی و یک کشور مربوط به‌سال میلادی ۸۰ - ۱۹۷۹ است.
**^ شاخص که پس از کسر میزان مرگ و میر نوزادان و جوانان، تعداد بی‌سوادان جامعه و امید به‌زیست از عدد ۱۰۰ به‌دست می‌آید. به‌شماره قبلی کتاب جمعه مراجعه شود.