۲ قطعنامه
قطعنامهٔ نخستین کنگرهٔ نویسندگان ایران
ادبیات ایران در قرون متمادیه هماره از جنگ خیر و شر و پیکار یزدان و اهریمن سخن گفته، احساسات عالیهٔ انسان دوستی و برابری ابنای بشر را در دل‌ها برانگیخته ازاین رهگذر نه تنها در اخلاق و فرهنگ مردم ایران بلکه در ادبیات و مدنیت جهانی تأثیری بسزا و عمیق داشته است.
ادبیات معاصر نیز کم و بیش این وظیفهٔ بزرگ یعنی هدایت و تربیت مردم را انجام داده و در جنبش آزادی ایران سهم بزرگی به‌عهده گرفته، بخصوص عده‌ای از نویسندگان و شاعران در طی جنگ اخیر با اصولی که حریّت و فضیلت و فرهنگ جهانی را مورد تهدید قرار داده بود به‌مبارزه برخاسته و خلق را آگاه ساختند.
معهذا می‌توان گفت که نثر و نظم کنونی ایران چنانکه از سخنرانی‌ها و مباحثات کنگره بر می‌آید وظایف دیگری در مقابل مردم ایران و جهانیان به‌عهده دارد که باید در آینده انجام دهد. با در نظر گرفتن مراتب فوق:
۱- کنگره آرزومند است که نویسندگان ایران در نظم و نثر، سنّت دیرین ادبیات فارسی، یعنی طرفداری از حق و عدالت و مخالفت با ستمگری و زشتی را پیروی نمایند و در آثار خود از آزادی و عدل و دانش و دفع خرافات هواخواهی نموده پیکار بر ضد اصول و بقایای فاشیزم را موضوع بحث و تراوش فکر خود قرار دهند و به‌حمایت صلح جهانی و افکار بشردوستی و دموکراسی حقیقی برای ترقی و تعالی ایران کوشش کنند.
۲- کنگره آرزومند است که نویسندگان و شاعران به‌خلق روی آورند و بدون اینکه افراط روا دارند در جستجوی اسلوب‌ها و سبک‌های جدیدی که ملایم و منطبق با زندگی کنونی باشد برآیند و انتقاد ادبی سالم و علمی را که شرط لازم پیدایش ادبیات بزرگ است ترویج کنند.
۳- کنگره آرزومند است که مناسبات فرهنگی و ادبی موجود بین ملت ایران و تمام دموکراسی‌های ترقیخواه جهان و بالاخص اتحاد شوروی بیش از پیش استوار گشته، به‌نفع صلح و بشریت توسعه یابد.
۴- کنگره ازهیئت مدیرهٔ انجمن روابط فرهنگی ایران با اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی که انعقاد این کنگره از ابتکارات حسنهٔ آن به‌شمار می‌رود سپاسگزار است.
۵- کنگره تأسیس یک کمیسیون تشکیلات موقتی را که بنیاد اتحادیهٔ گویندگان و نویسندگان ایران را پی‌ریزی کند ضروری می‌داند و اجرای این منظور را به‌هیئت رئیسه محول می‌نماید.
- در این کنگره ۷۸ نفر از نویسندگان و شاعران ایرانی حضور داشته‌اند که از آن جمله می‌توان اعتمادزاده، افراشته، آل‌احمد، ملک‌الشعراء بهار، دهخدا، طبری، بزرگ علوی، کشاورز، معین، نوشین، نیمایوشیج و هدایت را نام برد.
بیانیهٔ اجتماعی، سیاسی و اصول زیبائی‌شناسیِ سندیکای مجسمه‌سازان، نقاشان و کارگران فنی مکزیک (۱۹۲۲)
سندیکای مجسمه‌سازان، نقاشان و کارگران فنی توجه خود را به‌نژادهای بومی معطوف می‌دارد که قرنها تحقیر شده‌اند، به‌سربازانی که به‌دست افسران‌شان به‌جوخه‌های اعدام سپرده شده‌اند، به‌کارگران و روستائیانی که از دست ثروتمندان تازیانه خورده‌اند، و به‌روشنفکرانی که بورژواها را تملق نگفته‌اند.
ما، در کنار آنانیم که نابودی نظامی کهنه و بیرحم را خواهانند: نظامی که در آن، کارگر کشاورزی، در آن حال که خود گرسنگی می‌کشد، برای سیاستمداران و اربابان یاوه‌گو غذا تولید می‌کند؛ نظامی که در آن، کارگران صنعتی، در حالی که خود از سرما یخ می‌زنند و در بیغوله‌ها بیتوته می‌کنند، در کارخانه‌ها پارچه می‌بافند و با کار دست‌هاشان زندگی را برای واسطه‌ها و روسپی‌ها دلپذیر می‌سازند؛ نظامی که در آن، سربازِ سرخ‌پوست، زمینی را که خودِ کشته است قهرمانانه باز می‌گذارد و زندگیش را برای ابد فدای کوششی عبث می‌کند تا بینوائیِ قرنها را که بر چهره‌اش خشکیده است از آن بزداید.
کار اصیلِ نژاد ما، از مهم‌ترین تجلیاتِ بدنی و روحی گرفته تا بی‌اهمیت‌ترین‌شان، همگی بومی و بنیادی است. هنرهای خلق مکزیک، با استعداد شگرف و ستایش‌آمیزشان، در خلاقیت زیبائی که خاص خودشان است، سالم‌ترین تجلی روحی در جهان است. و این سنّت، بزرگترین گنجینهٔ ما است. بزرگ از آنرو که به‌خلق تعلق دارد و به‌همین دلیل است که هدف اساسی زیبایی‌شناسیِ ما باید به‌سوی تجلی هنرِ سوسیالیستی و محوِ فردگرائی بورژوائی باشد.
ما نقاشیِ به‌اصطلاح «سه‌پایه‌ئی» و هرگونه هنرِ مورد علاقهٔ محافل روشنفکرانِ سطح بالا را رد می‌کنیم، زیرا هنری اشرافی است؛ و کلیهٔ اشکال هنرِ تاریخی را می‌ستاییم، چرا که دارایی مردم است.
ما اعلام می‌کنیم در این لحظهٔ دگرگونی اجتماعی که از نظمی فرتوت به‌مرحله‌ئی جدید گام می‌نهیم، آفرینندگانِ زیبایی باید نهایت کوشش را در تولید آثار ایدئولوژیکیِ «هنر برای خلق» به‌کار برند؛ هنری که مانند امروز دیگر تجلّی ارضایِ فردی نباشد بل به‌هنری مبارز و آموزشی برای همگان بدل گردد.
- این بیانیه به‌قلم هنرمند انقلابی مکزیک - دیوید آلفارو سیکیرِوس - به‌سال ۱۹۲۲ نوشته شده و همهٔ اعضای سندیکای مجسمه‌سازان، نقاشان و کارگران فنی مکزیک آنرا امضاء کرده‌اند. در بین امضاکنندگان این بیانیه، سرشناس‌ترین چهره‌های هنری و انقلابی مکزیک دیده می‌شوند.