قانون کار جمهوری فدراتیو روسیه
منظور ما ازچاپ پاره‌ئی قوانین و حقوق جاری در کشورهای پیشرفته جهان آگاهی دادن خوانندگان ماست به‌محتوای کلّی، فصول و مواد و حدود این قوانین و نحوهٔ برخورد این قوانین با وضع زنان، کارگران، و جز این‌ها. ـ در این شماره فشردهٔ بخشی از قانون کار جمهوری فدراتیو روسیه [مصوب نهم دسامبر ۱۹۷۱] را می‌خوانید.
موافق قانون اساسی اتحاد شوروی و قانون اساسی جمهوری شوروی روسیه شهروندان این کشور بدون در نظر گرفتن ملیّت یا نژاد از حقوق مساوی کار برخوردارند. زنان در رابطه با کار، پاداش کار و فراغت و امنیت اجتماعی از حقوقی مساوی با مردان برخوردارند.
فصل سوّم
قرارداد کار
مادهٔ ۱۶. تضمین شغلی
امتناع بی‌اساس در زمینهٔ دادن شغل به‌موجب قانون ممنوع است.
برطبق قانون اساسی اتحاد شوروی و قانون اساسی جمهوری شوروی روسیه، هرگونه محدودیت مستقیم یا نامستقیم حقوق یا تبعیض مستقیم یا نامستقیم در زمینهٔ دادن کار، که بنا به‌دلائل جنس، نژاد، ملیت یا عقاید مذهبی صورت گیرد، ممنوع است.
فصل چهارم
ساعات کار
مادهٔ ۴۸. کار در شب
به‌موجب قانون، کار در شب برای زنان آبستن و مادران پرستار، و نیز زنان دارای بچه‌های کم‌تر از یک سال؛ کارگران صنعتی و اداری و سایر بخش‌های دیگر که سن‌شان کم‌تر از هیجده سال باشد ممنوع است. معلولین را تنها با رضایت خودشان و به‌شرط آن که کار مورد نظر بنا به‌ملاحظات پزشکی ممنوع نشده باشد می‌توان در شب به‌کار گماشت.
منظور از کار شبانه یا شبکاری کاری است که میان ساعت ۱۰ شب تا ۶ صبح صورت بگیرد.
مادهٔ ۴۹. کار نیم‌وقت (Part-time)
به‌موجب توافقی که بین کارگر صنعتی و یا اداری با مدیریت حاصل میشود، مقدار کار نیم‌وقت روزانه یا هفتگی را می‌توان در زمان اشتغال به‌کار یا بعداً انجام داد. در چنین مواردی به‌کارگر به‌نسبت ساعات کار واقعی و یا به‌نسبت بازده کارش مُزد پرداخت میشود.
کار تحت شرایط اشتغال نیم‌وقت هیچ گونه محدودیتی برای طول مدت مرخصی سالیانه، محاسبهٔ طول خدمت یا سایر حقوق کار دربرندارد.
ماده ۵۴. محدودیت‌هائی که بر کار اضافی اعمال میشود
برطبق قانون، کار اضافی برای: زنان آبستن و مادران پرستار، به‌مانند زنانی که بچه‌های کم‌تر از یک سال دارند؛ و نیز کارگران صنعتی و اداری کم‌تر از هیجده سال؛ و کارگرانی که علاوه بر کار، در مدارس تعلیم و تربیت عمومی و مدارس حرفه‌ئی روزانه مشغول تحصیلند؛ و سایر کارگران کم‌تر از هیجده سال ممنوع است.
زنانی را که بچه‌های از یک ساله تا هشت ساله دارند و معلولین را تنها با رضایت خودشان می‌توان به‌کار اضافی گماشت؛ معلولین را به‌شرطی می‌توان به‌کار گماشت که کار موردنظر بنا به‌ملاحظات پزشکی ممنوع نشده باشد.
فصل ششم
دستمزد و حقوق
مادهٔ ۷۷. پرداخت مطابق کار
موافق قانون اساسی اتحاد شوروی و قانون اساسی جمهوری شوروی روسیه به‌کار کارگران صنعتی و اداری مطابق با کمیت و کیفیت‌شان حقوق تعلق می‌گیرد. پرداخت دستمزدِ کم‌تر به‌دلائل جنسی، سنی، نژادی یا ملیّتی مجاز نیست.
فصل یازدهم
کار زنان
مادهٔ ۱۶۰. مشاغلی که زنان از انجام آن‌ها منع شده‌اند.
به‌کار گماشتن زنان در کارهای سخت، کارهائی که در شرایط ناسالم کار انجام می‌گیرد و مشاغل زیرزمینی، به‌غیر از شغل‌های زیرزمینی معدود (کار غیر‌یدی یا کارهائی که دارای خدمات بهداشتی و خدمات مربوط به‌زندگی باشند) ممنوع است.
صورت کارهای سخت و کارهائی که دارای شرایط ناسالم کار است در جاهائی که اشتغال زنان ممنوع شده را قانون معین کرده است.
حمل و نقل بارهای سنگین‌تر از میزان حداکثری که قانون تعیین کرده، به‌وسیلهٔ زنان ممنوع است.
مادهٔ ۱۶۱. محدودیت‌های کار زنانه در رابطه با کار شبانه
به‌کار گماشتن زنان برای انجام کار شبانه مجاز نیست، مگر در بخش‌هائی از اقتصاد که به‌چنین چیزی نیاز خاصی باشد، یا جائی که به‌عنوان اقدامی موقت در نظر گرفته شود.
مادهٔ ۱۶۲. ممنوعیت کار شبانه و اضافه‌کاری و مأموریت‌های مسافرتی برای زنان آبستن، مادران پرستار و زنان دارای بچه‌های زیر یک‌سال.
هر زن علاوه بر مرخصی قبل و بعد از زایمان، می‌تواند تا زمانی که بچه‌اش به سن یک‌سالگی برسد از مرخصی اضافی بدون حقوق استفاده کند.
مادهٔ ۱۶۳. محدودیت‌های کار اضافی و مأموریت‌های مسافرتی برای زنانی که بچه‌های از یک سال تا هشت سال دارند.
به‌کار گماشتن زنانی که بچه‌های از یک تا هشت سال دارند به‌کار اضافی یا فرستادن آن‌ها به‌مأموریت ممنوع است مگر با رضایت خودشان.
ماده ۱۶۴. انتقال زنان آبستن، مادران پرستار و زنانی که بچه‌های کم‌تر از یک سال دارند به‌کارهای ساده‌تر.
زنان آبستن، با گواهی پزشک تا گذراندن دورهٔ آبستنی به‌کارهای ساده‌تر فرستاده خواهند شد و متوسط دستمزد سابق آن‌ها پرداخت خواهد شد.
مادران پرستار و زنانی که بچه‌های کم‌تر از یک سال دارند، اگر نتوانند به‌کارهای عادی خود ادامه دهند، به‌کارهای ساده‌تری فرستاده خواهند شد و تا زمانی که نوزادشان از شیر گرفته شود، یا تا زمانی که کودک به‌یک سالگی برسد، متوسط درآمد آن‌ها پرداخت میشود.
مادهٔ ۱۶۵. مرخصی زایشگاهی
زنان از پنجاه و شش روز قبل از زایمان تا شصت و پنج روز بعد از زایمان از مرخصی زایشگاهی برخوردار خواهند بود؛ در طی این مدّت آن‌ها از پرداخت‌های فوق‌العاده‌ئی که از جانب صندوق‌های بیمهٔ اجتماعی دولتی پرداخت خواهد شد، بهره‌مند می‌شوند. در صورت بروز ناراحتی در حین زایمان، یا تولد دو بچه یا بیش‌تر، طول مدت مرخصی بعد از زایمان تا هفتاد روز افزایش خواهد یافت.
مادهٔ ۱۶۶. اعطای مرخصی سالانه به‌همراه مرخصی زایشگاهی
هر زن می‌تواند بدون در نظر گرفتن سابقهٔ کارش در واحد تولیدی، مؤسسه یا سازمان مربوطه، در صورت تقاضا، قبل از مرخصی پیش از زایمان یا بلافاصله بعد از مرخصی بعد از زایمان از مرخصی سالانه استفاده کند.
ماده ۱۶۷. مرخصی اضافی بدون حقوق برای مادرانی که بچه‌های کم‌تر از یک سال دارند.
یک زن علاوه بر بهره‌مند شدن از مرخصی قبل و بعد از زایمان، در صورت تقاضا می‌تواند تا زمانی که نوزاد به‌یک سالگی برسد از مرخصی بدون استفاده از حقوق برخوردار شود. شغل هر زن در طول مدت مرخصی محفوظ خواهد ماند.
چنین مرخصی‌ئی می‌تواند در تمام یا بخشی از زمانی باشد که بچه به‌یک سالگی نرسیده است.
مرخصی اضافی و بدون استفاده از حقوق، همانند طول مدت خدمت در یک تخصص، جزئی از تمامی مدت خدمت محسوب میشود.
طول مدت مرخصی اضافی و بدون استفاده از حقوق خدشه‌ئی بر حق مرخصی‌های سالیانهٔ دیگر وارد نمی‌آورد.
مادهٔ ۱۶۸. مرخصی زنانی که نوزادان یتیم را به‌فرزندی برمی‌دارند.
زنانی که نوزادان را مستقیماً از یک زایشگاه به‌فرزندی برمی‌دارند از زمان پذیرش نوزاد تا انقضای مدت پنجاه و شش روز از زمان تولد نوزاد از یک دوره مرخصی برخوردار می‌شوند. در طی این دوره از محل بیمهٔ اجتماعی دولتی برای آن دوره فوق‌العاده پرداخت میشود.
زنی که نوزادی را مستقیماً از یک زایشگاه گرفته، در صورتی که خودش بخواهد، تا زمانی که نوزاد به‌یک سالگی برسد می‌تواند از یک مرخصی اضافی بدون استفاده از حقوق برخوردار شود. (مادهٔ ۱۶۷).
مادهٔ ۱۶۹. فواصل روز برای مادران پرستار
مادران پرستار و زنانی که کودکان کم‌تر از یک سال دارند، علاوه بر زمان صرف غذا و فواصل استراحت معمولی، برای پرستاری از کودکان‌شان از فواصل بیش‌تری بهره‌مند می‌شوند.
چنین فواصلی نباید کم‌تر از سی دقیقه در هر سه ساعت باشد. برای مادرانی که دو یا چند کودک کم‌تر از یک سال دارند طول مدت فاصله کم‌تر از یک ساعت نخواهد بود.
فواصلی که برای پرستاری از کودکان داده میشود جزء زمان کار محسوب شده، متوسط مزد مادر به‌او پرداخت میشود.
زمان فواصل و طرز دادن فواصلِ حین کار از طریق توافق مدیریت با کمیتهٔ اتحاد کارگری کارخانه یا اداره و متناسب با خواست مادر داده خواهد شد.
مادهٔ ۱۷۰. دادن تضمین به‌زنان آبستن، مادران پرستار و زنانی که کودکانی کم‌تر از یک سال دارند در رابطه با اشتغال و علیه اخراج.
قانون، بی‌کار کردن زن آبستن یا مادر پرستار، یا کاستن از درآمد او را منع کرده است.
مدیریت حق ندارد زن آبستن، مادر پرستار یا مادری که کودک کم‌تر از یک سال دارد اخراج کند مگر آن که، مؤسسه، واحد تولیدی یا سازمان به‌طور کامل تعطیل شده باشد. در این حالت، بااخراج موافقت میشود و پیدا کردن شغل دیگر برای فرد اخراجی اجباری است.
مادهٔ ۱۷۱. صدور گواهی استفاده از آسایشگاه و استراحتگاه و دادن کمک مادّی به‌زنان آبستن.
مدیریت واحدهای تولیدی و دیگر سازمان‌ها، در توافق با کارخانه یا کمیته‌های اتحادیه کارگری اداره می‌توانند، هرجا که لازم باشد، گواهی‌هائی صادر کنند که به‌موجب آن‌ها زنان آبستن بتوانند از استراحتگاه و آسایشگاه به‌طور رایگان یا با پرداخت پول کم استفاده کنند، و نیز از کمک مادی بهره‌مند شوند.
مادهٔ ۱۷۲. تسهیلات برای زنانی که در واحدها و سازمان‌های تولیدی‌ئی کار می‌کنند که در آن‌ها از کار زنان استفاده وسیع میشود.
در واحدها و سازمان‌هائی که از کار زنان به‌مقیاس وسیعی استفاده میشود باید شیرخوارگاه و کودکستان، اتاق‌هائی برای پرستاری از بچه‌ها و اتاق‌هائی برای بهداشت شخصی زنان ایجاد شود.