سازماندهی مشارکت شورائی کارگران شیلی
ضوابط اساسی مشارکت مردم زحمتکش در بخش‌های اجتماعی و مختلط[۱].
متن رسمی موافقت‌نامه دولت آلنده و مرکز واحد کارگران[۲] (م. و. ک.)
۱. شرکت‌هائی[۳] که این ضوابط مشمول‌شان می‌شود عبارتند از:
- - شرکت‌های بخش اجتماعی، یعنی، آن دسته از مؤسساتی که در مالکیت انحصاری کل جامعه است، و قرار است که مشترکاً به‌مدیریت نمایندگان دولت و کارگران اداره شود.
- - شرکت‌هائی که در بخش مختلط تحت نظارت دولت قرار دارند. یعنی آن شرکت‌هائی که بخشی از سرمایهٔ آن‌ها به‌دولت و بخش دیگر به‌شرکت‌های خصوصی تعلق دارد.
از جهت مشارکت، دو نوع شرکت - را در بخش اجتماعی و مختلط - باید از یکدیگر تمیز داد.
- الف) شرکت‌های متمرکز، یعنی، آن‌هائی که فرایند تولیدشان فقط در یک کارخانه انجام می‌گیرد.
- ب) مؤسسات نامتمرکز، یعنی آن‌هائی که فرآیند تولیدشان در بیش از یک کارخانه انجام می‌گیرد.
۲. ارگان‌های مشارکت کارگران در مؤسسات متمرکز
- الف) مجمع کارگران آن مؤسسه.
- ب) مجتمع واحد تولیدی (بخش، قسمت، یا مشابهات این‌ها).
- ج) کمیته‌های تولید هر واحد تولیدی (بخش، قسمت، یا مشابهات این‌ها).
- د) کمیتهٔ همآهنگی کارگران آن شرکت؛
- هـ) شورای اداری.
۳. مجمع کارگران شرکت
مجمع کارگران هر شرکت عالی‌ترین ارگان و مایهٔ مشارکت کارگران است. این مجمع کل کارگران شرکت را در بر می‌گیرد، و توسط رهبران سندیکای واحد تشکیل برگزار می‌شود.
آنجا که این سندیکای واحد وجود ندارد، مجمع توسط کمیسیونی از نمایندگان اتحادیه‌های مختلف موجود در مؤسسه تشکیل و برگزار می‌شود.
۴. وظایف مجمع کارگران در شرکت
- الف) بحث دربارهٔ برنامهٔ تولید و سیاست‌های شرکت در چارچوب خط‌مشی کلّی‌ئی که توسط ارگان‌های کشوری و بخش برنامه‌ریزی مربوط به‌آن بخش از تولید ترسیم شده است.
- ب) انتخاب نمایندگان کارگران برای عضویت در شورای اداری.
- ج) حلّ و فصل اختلافاتی که ممکن است در کمیتهٔ همآهنگی دربارهٔ شیوهٔ اعمال سیاست تعیین شده از جانب مجمع کارگری در شرکت پیدا شود.
- د) تعیین سیاست نمایندگان کارگری در شورای اداری.
- هـ) رأی‌گیری پیرامون اقدامات پیشنهادی‌ئی که نمایندگان کارگری باید به‌شورای اداری عرضه کنند.
۵. مجمع واحد تولیدی
هر بخش عمل‌کننده شرکت به‌مثابهٔ یک واحد تولیدی، تعریف می‌شود.
مجمع واحد تولیدی شامل کل کارگران هر بخش، قسمت یا مشابهات این‌هاست.
۶. وظایف مجمع واحد تولیدی
- الف) تداوم در کسب اطلاع و بحث دربارهٔ برنامه‌ها و سیاست‌های شرکت که در بخش‌های مربوطه اعمال می‌شود.
- ب) انتخاب نمایندگان کمیتهٔ تولید مربوط به‌واحد تولید.
- ج) تعیین سیاست نمایندگان آن در زمینهٔ کمیته تولیدی مربوطه.
- د) رأی‌گیری دربارهٔ اقدامات پیشنهادی به‌نمایندهٔ کمیته تولید مربوطه.
۷. کمیته تولید واحد تولید
برای رئیس واحد تولید کمیته‌های تولید واحد تولید (بخش، قسمت، یا مشابهات این‌ها) ارگان‌های مشورتی هستند و در عین حال ناظر به‌اجرای برنامه‌ها و سیاست‌های شرکت. کمیته‌های تولید هر بخش یا قسمت (بسته به‌اندازهٔ مجمعی که انتخاب‌شان می‌کند) متشکل از ۳ تا ۷ کارگر است.
۸. وظایف کمیتهٔ تولید واحد تولید
- الف) این کمیته به‌عنوان مشاور رئیس واحد تولید انجام وظیفه می‌کند، البته براساس پیشنهادهای مورد بحث و تصویب شدهٔ کمیته تولید به‌منظور بهتر اداره کردن واحد تولید مورد نظر.
- ب) مطالعه و پیشنهاد بهترین طرق اجرای برنامه‌ها و سیاست‌های شرکت به‌رئیس واحد تولیدی مربوطه.
- ج) تضمین اِعمال شرایط ایمنی و بهداشتی، پبشنهاد آن‌چه می‌تواند به‌بهبود شرایط بهداشتی و ایمنی واحد تولیدی کمک کند به‌رئیس واحد تولید، بهبود بخشیدن به‌اوضاع و احوال کار به‌طور کلّی.
- د) نظارت بر مراقبت و نگهداری دستگاه‌ها و ماشین‌آلات و تشخیص به‌موقع این که کدام قطعات یدکی مورد نیاز است کدام قطعاتی را باید تعمیر کرد؛ تا از رکود در تولید جلوگیری شود. همین امر در مورد ذخایر و مصرف مواد خام نیز صادق است.
- هـ) پراکندن آگاهی اهمیت مالکیت اجتماعی وسایل تولید.
- و) عرضه پیشنهاد در مورد شیوه‌های نوین کار که بازدهٔ بیش‌تری به‌دست می‌دهد.
- ز) مطالعه و بحث پیرامون مصرف تمام وسایل موجود در واحد تولید به‌منظور بهبود بخشیدن و تشدید جریان امور در واحد و کاهش مخارج تولید.
- ح) طرح مسائل غیرقابل حلّ واحد پائین در کمیتهٔ تولیدی بخش.
- ط) تشویق آموزش عمومی کارگران در واحد تولید، به‌ویژه آموزش فنی؛
- ی) حفظ تماس دائم با کارگران در واحد تولید و تضمین مشارکت مسئول و مؤثر همهٔ مردم زحمتکش.
- ق) احساس مسئولیت در مطالعهٔ نمودهای مشوّق و ضوابط رقابتی برای تمام کارگران در بخش‌ها، قسمت‌ها و غیره.
- د) بحث و چاره‌جوئی مسائل مربوط به‌غیبت کارگران و مناسبات انسانی.
۹. کمیته همآهنگی مؤسسه
وظایف کمیتهٔ همآهنگی شرکت به‌شرح زیر است:
- الف) تعلیم نمایندگان کارگران در شورای اداری، مطابق آن‌چه در مجمع شرکت به‌تصویب رسیده است.
- ب) ارائه پیشنهاد برای مسائل طرح شده از جانب نمایندگان کمیته‌های بخش و قسمت و غیره.
- ج) آموزش دادن نظریهٔ دفاع از همگان به‌نمایندگان کارگران به‌منظور کارکرد بهتر تک‌تک کمیته‌های تولید. کمیتهٔ همآهنگی کارگران شرکت به‌ریاست رئیس اتحادیه واحد یا کمیسیونی مرکب از نمایندگان اتحادیه‌های مختلف شرکت خواهد بود.
۱۰. ترکیب اعضای کمیته همآهنگی شرکت چنین است:
- الف) ۵ نمایندهٔ شورای اداری با حق سخن گفتن و حق رأی.
- ب) رهبری اتحاد واحد یا کمیسیون نمایندگان اتحادیه‌های مختلف موجود در شرکت با حق رأی و صحبت.
- ج) نماینده‌ئی از هر یک از بخش‌ها و قسمت‌های واحد تولید با حق صحبت و رأی.
۱۱. شورای اداری
شورای اداری تنها ارگان شرکت کارگران است که حق تصویب قطعنامه دارد. این قطعنامه‌ها که مربوط به‌گردش جریان امور است، برای همهٔ کارگران شرکت لازم‌الاجرا هستند. شورای اداری آن ارگانی است که سیاست‌های شرکت را مطابق با برنامه‌ریزی اقتصادی کشور در آن بخش ویژه تولیدات کالا و خدمات مُعین می‌کند.
۱۲. ترکیب عضویت شورای اداری
- الف) پنج نمایندهٔ دولت که از سوی ریاست جمهوری یا مقامی مشابه با آن منصوب می‌شوند.
- ب) پنج نماینده از کارگران منتخب مجمع کارگران شرکت.
- ج) یک نمایندهٔ ریاست جمهوری یا مقامی مشابه آن که بر جلسات شورا ریاست خواهد کرد.
تمام اعضای شورای اداری دارای حق صحبت و رأی هستند. نمایندگان کارگران در شورای اداری برای مدت دو سال انتخاب می‌شوند، و می‌توانند برای بیش از یکبار نیز برگزیده شوند. یک نماینده نمی‌تواند هم در شورای اداری عضویت داشته باشد و هم در رهبری اتحادیه کارگری.
۱۳. ارگان شرکت کارگران در شرکت‌های نامتمرکز
- الف) مجمع کارگران شرکت.
- ب) مجمع واحد تولید (بخش، قسمت...)
- ج) کمیته‌های تولید برای واحد تولید (بخش، قسمت،...)
- د) کمیته همآهنگی کارگران.
- هـ) کمیته‌های تولید شرکت.
- و) کمیتهٔ همآهنگی کلّ شرکت.
- ز) شورای ادرای.
۱۴. مجمع کارگران شرکت
مجمع کارگران در شرکت همان ارگانی است که در شرکت‌های تک مؤسسه‌ئی وجود دارد، امّا در شرکت‌هائی که چند مؤسسه دارند ازکل کارگران تمام مؤسسات آن شرکت تشکیل می‌شود.
۱۵. مجمع کارگران هر مؤسسه
مجمع کارگران یک مؤسسه ارگان شرکت کارگران در پایهٔ هر مؤسسه است. این مجامع کل، کارگران هر مؤسسه را در بر می‌گیرد و از طرف رهبری اتحادیه واحد یا کمیسیونی از نمایندگان اتحادیه‌های مختلف موجود در مؤسسه تشکیل و اداره می‌شود.
۱۶. وظایف مجمع کارگری هر مؤسسه
- الف) بحث پیرامون برنامه و سیاست‌های شرکت مطابق خطوط عمومی طرح شده از جانب ارگان‌های برنامه‌ریزی کشوری و بخشی برای هر یک از قلمروهای تولید.
- ب) شرکت در انتخاب پنج نماینده از میان کارگران برای شورای اداری، با مجامع کارگری دیگر مؤسسات.
- ج) حلّ و فصل منازعاتی که ممکن است در کمیته همآهنگی کارگری بر سر شیوه اجرای سیاست تعیین شده از جانب مجمع در آن شرکت پیش آید.
- د) شرکت در تعیین سیاست نمایندگان کارگری در شورای اداری، همگام با دیگر مجامع کارگری مؤسسات همان شرکت.
- ه) رأی‌گیری دربارهٔ پیشنهاداتی که نمایندگان کارگری به‌شورای اداری می‌برند.
- و) انتخاب پنج نماینده به‌کمیتهٔ تولید آن مؤسسه.
- ز) تعیین سیاست نمایندگان در کمیته تولید مؤسسه.
- ح) حلّ و فصل منازعات احتمالی در کمیتهٔ همآهنگی شرکت بر سر سیاست‌های تعیین شده از سوی مجمع کارگری شرکت پیش آید.
- ط) رأی‌گیری دربارهٔ اقدامات نمایندگان در کمیتهٔ تولید در شرکت.
۱۷. مجامع و کمیته‌های واحد تولید (بخش، قسمت ...)
(همانند آن‌هائی است که دربارهٔ شرکت‌های متمرکز گفته شد)
۱۸. کمیتهٔ همآهنگی کارگری هر شرکت
کمیتهٔ همآهنگی کارگران مؤسسه آن اُرگانی است که نمایندگان کارگران در کمیتهٔ تولید شرکت را مطابق با آن‌چه در مجمع کارگری شرکت به‌تصویب رسیده است راهنمائی می‌کند. این کمیتهٔ همآهنگی برای مسائلی که از سوی نمایندگان کمیته‌های تولید عرضه می‌شود راه‌حلّ می‌یابد، و به‌نمایندگان خود در کلیّات نظر می‌دهد.
۱۹. ترکیب اعضای کمیتهٔ همآهنگی مؤسسه
- الف) پنج نمایندهٔ کارگران در کمیتهٔ تولید مؤسسه، با حق سخن گفتن و حق رأی.
- ب) رهبری سندیکای واحد یا کمیسیونی مرکب از نمایندگان سندیکاهای مختلف موجود در شرکت با حق سخن گفتن و حق رأی.
- ج) نماینده‌ئی از هر یک از کمیته‌های تولید (بخش - قسمت) فقط با حق سخن گفتن.
۲۰. کمیتهٔ تولید مؤسسه
کمیتهٔ تولید مؤسسه عالی‌ترین ارگان شرکت است که مدیران را در اجرای سیاست‌های تعیین شده از سوی شورای اداری راهنمائی می‌کند. این کمیتهٔ تولید مؤسسه مرکب است از پنج نماینده کارگران که از سوی مجمع کارگران مؤسسه برگزیده شده‌اند.
۲۱. کمیتهٔ همآهنگی کارگران شرکت نامتمرکز همان است که مؤسسات متمرکز است.
۲۲. وظایف کمیتهٔ همآهنگی کارگران هر شرکت.
- الف) راهنمائی نمایندگان کارگران در شورای اداری مطابق آن‌چه مجمع کارگری هر مؤسسه تعیین کرده است.
- ب) مطالعه و پیشنهاد راه حلّ مسائلی که از سوی نمایندگان کمیتهٔ تولید و مؤسسه طرح می‌شود.
- ج) راهنمائی نمایندگان کمیتهٔ تولید هر مؤسسه.
۲۳. ترکیب اعضای کمیتهٔ همآهنگی شرکت
- الف) پنج تن از نمایندگان منتخب مجمع کارگران برای شرکت شورای اداری با حق سخن گفتن حق رأی.
- ب) رهبری سندیکای واحد یا کمیسیونی مرکب از نمایندگان سندیکاهای مختلف موجود در شرکت. با حق سخن گفتن و حق رأی.
- ج) نماینده‌ئی از کمیتهٔ همآهنگی کارگران در هر مؤسسه با حق سخن گفتن و حق رأی.
۲۴. شورای اداری همان است که در شرکت متمرکز گفته شد.
۲۵. شرایط انتخاب شدن در ارگان‌های مشارکت کارگران
- الف) شرایط همان است که در مورد انتخاب شدن به‌ارگان‌های رهبری سندیکا باید رعایت شود.
- ب) حضور در شرکت‌ها شعبهٔ مربوطه به‌مدت دست‌کم ۲ سال، مگر در مواردی که شرکت جدید‌التأسیس باشد یا مواردی که از سوی مجمع کارگران کارخانه مشخص شده باشد.
۲۶. نسبت نمایندگی پنج کارگر شورای اداری
- ۳ نماینده از بخش تولید.
- ۱ نماینده از بخش اداری.
- ۱ نماینده از بخش فنی.
۲۷. روش انتخاب نمایندگان کارگران در شورای اداری.
نمایندگان کارگران در شورای اداری با رأی مستقیم و مخفی انتخاب می‌شوند. روش انتخاب وسیلهٔ مقررات داخلی هر شرکت تعیین می‌شود.
مسئولیت سازماندهی و انتخاب به‌عهدهٔ سندیکای واحد یا کمیسیونی مرکب از نمایندگان سندیکاهای موجود در هر شرکت است. نمایندگان کارگران به‌مدت دو سال انتخاب می‌شوند و می‌توانند برای بیش از یک بار انتخاب شوند.
۲۸. عزل یا سانسور نمایندگان کارگران در شورای اداری
تقاضا برای عزل و سانسور یک یا چند تن از نمایندگان کارگران در شورای اداری باید به‌مجمع کارگری شرکت تقدیم شود که بنابر رأی اکثریت کارگران در شرکت، آن را تأیید یا رد می‌کند.
این عزل فقط می‌تواند به‌نحو زیر انجام گیرد:
- الف) رأی اکثریت کمیته همآهنگی کارگران شرکت.
- ب) یک سوّم کارگران عضو اتحادیه‌های شرکت.
آنجا که یک یا چند تن از نمایندگان در شورای اداری عزل می‌شوند جانشین‌های‌شان به‌همان روش پیشین انتخاب می‌شوند.
۲۹. مشارکت در شرکت‌های بخش مختلط
نظام مشارکت در شرکت‌ها در بخش مختلط همان است که در بخش اجتماعی شده اجرا می‌شود؛ مگر در مورد سطوح عالی‌تر ادارهٔ شرکت‌ها دولتی که مشترکاً با اتحادیه‌های کارگری اشکال مشارکت را تعیین می‌کند.
۳۰. نقشی که سندیکاهای کارگری در فرایند مشارکت کارگران ایفا می‌کنند.
سازمان سندیکائی شرکت مسئول رهبری و سمت دادن به‌شرکت مؤثر، خلاق و متشکل همهٔ مردم زحمتکش شرکت است که خود شرط اساسی دگرسانی است که راه رشد به‌سوی سوسیالیسم در شیلی را خواهد گشود.
۳۱. کمیتهٔ برابری برای تدوین مقررات داخلی مشارکت کارگران
به‌منظور شروع مشارکت کارگران در شرکت، کمیته برابری‌ئی مرکب از نمایندگان مدیران جاری شرکت و نمایندهٔ سندیکای واحد (یا کمیسیونی مرکب از نمایندگان سندیکاهای موجود در شرکت) تشکیل می‌شود تا ساخت شرکت را که در حال عمل کردن است مطالعه کرده، مقررات داخلی مشارکت کارگران را از طریق انطباق ضوابط به‌اوضاع و احوال ویژه هر شرکت تعیین کند.
مقررات داخلی زمانی به‌مورد اجرا گذاشته خواهد شد که از جانب کمیتهٔ اجرائی مرکز واحد کارگری (م. و. ک.) و دولت در مورد مشارکت به‌تصویب برسد[۴].
پاورقی‌ها
- ^ مراد از «مختلط»، در اینجا، شرکتی است که با سرمایهٔ خصوصی و دولتی مشترکاً می‌گردد، و اصطلاحاً به‌آن «بخش نیمه دولتی» هم می‌گویند. م.
- ^ Central Unico de Trabajaedres (CUT).
- ^ مراد از شرکت (enterprise)، در اینجا، در معنای وسیع این کلمه است نه معنای محدود آن. نگفته نماند که «مؤسسه» هم برای establishment به‌کار برده شده است. م.
- ^ از کتاب انقلاب و ضد‌انقلاب در شیلی از مایکل راپتیس فصل «اسناد رسمی دربارهٔ مشارکت و خودگردانی.»