سازماندهی مشارکت شورائی کارگران شیلی
ضوابط اساسی مشارکت مردم زحمتکش در بخش‌های اجتماعی و مختلط[۱].
متن رسمی موافقت‌نامه دولت آلنده و مرکز واحد کارگران[۲] (م. و. ک.)
۱. شرکت‌هائی [۳] که این ضوابط مشمول‌شان می‌شود عبارتند از:
- - شرکت‌های بخش اجتماعی، یعنی، آن دسته از موسساتی که در مالکیت انحصاری کل جامعه است، و قرار است که مشترکاً به‌مدیریت نمایندگان دولت و کارگران اداره شود.
- - شرکت‌هائی که در بخش مختلط تحت نظارت دولت قرار دارند. یعنی آن شرکت‌هائی که بخشی از سرمایهٔ آن‌ها به‌دولت و بخش دیگر به‌شرکت‌های خصوصی تعلق دارد.
از جهت مشارکت، دو نوع شرکت - را در بخش اجتماعی و مختلط - باید از یکدیگر تمیز داد.
- الف) شرکت‌های متمرکز، یعنی، آن‌هائی که فرآیند تولیدشان فقط در یک کارخانه انجام می‌گیرد.
- ب) موسسات نامتمرکز، یعنی آن‌هائی که فرآیند تولیدشان در بیش از یک کارخانه انجام می‌گیرد.
۲. ارگان‌های مشارکت کارگران در موسسات متمرکز
- الف) مجموع کارگران آن موسسه.
- ب) مجتمع واحد تولیدی (بخش، قسمت،یا مشابهات این‌ها).
- ج) کمیته‌های تولید هر واحد تولیدی (بخش، قسمت، یا مشابهات این‌ها).
- د) کمیتهٔ هماهنگی کارگران آن شرکت؛
- ه) شورای اداری.
۳. مجمع کارگران شرکت
مجمع کارگران هر شرکت عالی‌ترین ارگان و مایهٔ مشارکت کارگران است. این مجمع کل کارگران شرکت را در بر می‌گیرد، و توسط رهبران سندیکای واحد، برگزار می‌شود.
آنجا که این سندیکای واحد وجود ندارد، مجمع توسط کمیسیونی از نمایندگان اتحادیه‌های مختلف موجود در موسسه تشکیل و برگزار می‌شود.
۴. وظایف مجمع کارگران در شرکت
- الف) بحث دربارهٔ برنامهٔ تولید و سیاست‌های شرکت در چارچوب خط‌مشی کلّی‌ئی که توسط ارگان‌های کشوری و بخش برنامه‌ریزی مربوط به‌آن بخش از تولید ترسیم شده است.
- ب) انتخاب نمایندگان کارگران برای عضویت در شورای اداری.
- ج) حلّ و فصل اختلافاتی که ممکن است در کمیتهٔ هماهنگی دربارهٔ شیوهٔ اعمال سیاست تعیین شده از جانب مجمع کارگی در شرکت پیدا شود.
- د) تعیین سیاست نمایندگان کارگری در شورای اداری.
- ه) رای‌گیری پیرامون اقدامات پیشنهادی‌ئی که نمایندگان کارگری باید به‌شورای اداری عرضه کنند.
۵. مجمع واحد تولیدی
هر بخش عمل‌کننده شرکت به‌مثابه یک واحد تولیدی، تعریف می‌شود. مجمع واحد تولیدی شامل کل کارگران هر بخش، قسمت یا مشابهات این‌هاست.
۶. وظایف مجمع واحد تولیدی
- الف) تداوم در کسب اطلاع و بحث دربارهٔ برنامه‌ها و سیاست‌های شرکت که در بخش‌های مربوطه اعمال می‌شود.
- ب) انتخاب نمایندگان کمیتهٔ تولید مربوط به‌واحد تولید.
- ج) تعیین سیاست نمایندگان آن در زمینهٔ کمیته تولیدی مربوطه.
- د) رای‌گیری دربارهٔ اقدامات پیشنهادی به‌نمایندهٔ کیمته تولید مربوطه.
۷. کمیتهٔ تولید واحد تولید
برای رئیس واحد تولید کمیته‌های تولید واحد تولید (بخش، قسمت، با مشابهات این‌ها، ارگان‌های مشورتی هستند و در عین حال ناظر به‌اجرای برنامه‌ها و سیاست‌های شرکت. کمیته‌های تولید هر بخش یا قسمت (بسته به‌اندازهٔ مجمعی که انتخاب‌شان می‌کند) متشکل از ۳ تا ۷ کارگر است.
۸. وظایف کمیتهٔ تولید واحد تولید
- الف) این کمیته به‌عنوان مشاور رئیس واحد تولید انجام وظیفه می‌کند، البته براساس پیشنهادهای مربوط بحث و تصویب شدهٔ کمیته تولید به‌منظور بهتر اداره کردن واحد تولید مورد نظر.
- ب) مطالعه و پیشنهاد بهترین طرق اجرای برنامه‌ها و سیاست‌های شرکت به‌رئیس واحد تولیدی مربوطه.
- ج) تضمین اِعمال شرایط ایمنی و بهداشتی، پبشنهاد آن‌چه می‌تواند به‌بهبود شرایط بهداشتی و ایمنی واحد تولیدی کمک کند به‌رئیس واحد تولید، بهبود بخشیدن به‌اوضاع و احوال کار به‌طور کلّی.
- د) نظارب بر مراقبت و نگهداری دستگاه‌ها و ماشین‌آلات و تشخیص به‌موقع این که کدام قطعات یدکی مورد نیاز است کدام قظعات را باید تعمیر کرد؛ تا از رکود در تولید جلوگیری شود. همین امر دز مورد ذخایر و مصرف مواد خام نیز صادق است.
- ه) پراکندن آگاهی اهمیت مالکیت اجتماعی وسایل تولید.
- و) عرضه پیشنهاد در مورد شیوه‌های نوین کار که بازدهٔ بیش‌تری به‌دست می‌دهد.
- ز) مطالعه و بحث پیرامون مصرف تمام وسایل موجود در واحد تولید به‌منظور بهبود بخشیدن و تشدید جریان امور در واحد و کاهش مخارج تولید.
- ح) طرح مسائل غیرقابل حلّ واحد پائین در کمیتهٔ تولیدی بخش.
- ط) تشویق آموزش عمومی کارگران در واحد تولید، به‌ویژه آموزش فنی؛
- ی) حفظ تماس دائم با کارگران در واحد تولید و تضمین مشارکت مسئول و موثر همهٔ مردم زحمتکش
- ق) احساس مسئولیت در مطالعهٔ نمودهای مشوّق و ضوابط رقابتی برای تمام کارگران در بخش‌ها، قسمت‌ها و غیره.
- د) بحث و چاره‌جوئی مسائل مربوط به‌غیبت کارگران و مناسبات انسانی.
۹. کمیته هماهنگی موسسه
وظایف کمیتهٔ هماهنگی شرکت به‌شرح زیر است:
- الف) تعلیم نمایندگان کارگران در شورای اداری، مطابق آن‌چه در مجمع شرکت به‌تصویب رسیده است.
- ب) ارائه پیشنهاد برای مسائل طرح شده از جانب نمایندگان کمیته‌های بخش و قسمت و غیره.
- ج) آموزش دادن نظریهٔ دفاع از همگان به‌نمایندگان کارگران به‌منظور کارکرد بهتر تک‌تک کمیته‌های تولید. کمیتهٔ هماهنگی کارگران شرکت به‌ریاست رئیس اتحادیه واحد و کمیسیونی مرکب از نمایندگان اتحادیه‌های مختلف شرکت خواهد بود.
۱۰- ترکیب اعضای کمیته هماهنگی شرکت چنین است:
- الف) ۵ نمایندهٔ شورای اداری با حق سخن گفتن و حق رای.
- ب) رهبری اتحاد واحد یا کمیسیون نمایندگان اتحادیه‌های مختلف موجود در شرکت با حق رای و صحبت.
- ج) نماینده‌ئی از هر یک از بخش‌ها و قسمت‌های واحد تولید با حق صحبت و رای.
۱۱- شورای اداری
شورای اداری تنها ارگان شرکت کارگران است که حق تصویب قطعنامه دارد. این قطعنامه‌ها که مربوط به‌گردش جریان امور است، برای همهٔ کارگران شرکت لازم‌الاجرا هستند. شورای اداری آن ارگانی است که سیاست‌های شرکت را مطابق با برنامه‌ریزی اقتصادی کشور در آن بخش ویژه تولیدات کالا و خدمات مُعین می‌کند.
۱۲. ترکیب عضویت شورای اداری
- الف) پنج نمایندهٔ دولت که از سوی ریاست جمهوری یا مقامی مشابه با آن منصوب می‌شوند.
- ب) پنج نماینده از کارگران منتخب مجمع کارگران شرکت.
- ج) یک نمایندهٔ ریاست جمهوری یا مقامی مشابه آن که بر جلسات شورا ریاست خواهد کرد.
تمام اعضای شورای اداری دارای حق صحبت و رای هستند. نمایندگان کارگران در شورای اداری برای مدت دوسال انتخاب می‌شوند، و می‌توانند برای بیش از یکبار نیز برگزیده شوند. یک نماینده نمی‌تواند هم در شورای اداری عضویت داشته باشد و هم در رهبری اتحادیه کارگری.
۱۳. ارگان شرکت کارگران در شرکت‌های نامتمرکز
- الف) مجمع کارگران شرکت.
- ب) مجمع واحد تولید (بخش، قسمت ...)
- ج) کمیته‌های تولید برای واحد تولید (بخش، قسمت، ...)
- د) کمیته هماهنگی کارگران.
- ه) کمیته‌های تولید شرکت.
- و) کمیتهٔ هماهنگی کلّ شرکت.
- ز) شورای ادرای.
۱۴. مجمع کارگران شرکت
مجمع کارگران در شرکت همان ارگانی است که در شرکت‌های تک موسسه‌ئی وجود دارد، امّا در شرکت‌هائی که چند موسسه دارند ازکل کارگران تمام موسسات آن شرکت تشکیل می‌شود
۱۵.مجمع کارگران هر موسسه
مجمع کارگران یک موسسه ارگان شرکت کارگران در پایهٔ هر موسسه است. این مجامع کل، کارگران هر موسسه را در بر می‌گیرد و از طرف رهبری اتحادیه واحد یا کمیسیونی از نمایندگان اتحادیه‌های مختلف موجود در موسسه تشکیل و اداره می‌شود.
۱۶. وظایف مجمع کارگری هر موسسه
- الف) بحث پیرامون برنامه و سیاست‌های شرکت مطابق خطوط عمومی طرح شده از جانب ارگان‌های برنامه‌ریزی کشوری و بخشی برای هر یک از قلمروهای تولید.
- ب) شرکت در انتخاب پنج نماینده از میان کارگران برای شورای اداری، با مجامع کارگری دیگر موسسات.
- ج) حلّ و فصل منازعاتی که ممکن است در کمیته هماهنگی کارگری بر سر شیوه اجرای سیاست تعیین شده از جانب مجمع در آن شرکت پیش آید.
- د) شرکت در تعیین سیاست نمایندگان کارگری در شورای اداری، همگام با دیگر مجامع کارگری موسسات همان شرکت.
- ه) رای‌گیری دربارهٔ‌پیشنهاداتی که نمایندگان کارگری به‌شورای اداری می‌برند.
- و) انتخاب پنج نماینده به‌کمیتهٔ تولید آن موسسه.
- ز) تعیین سیاست نمایندگان در کمیته تولید موسسه.
- ح) حلّ و فصل منازعات احتمالی که در کمیتهٔ هماهنگی شرکت بر سر سیاست‌های تعیین شده از سوی مجمع کارگری شرکت پیش می‌آید.
- ط) رای‌گیری دربارهٔ اقدامات نمایندگان در کمیتهٔ تولید در شرکت.
۱۷. مجامع و کمیته‌های واحد تولید (بخش، قسمت ...)
(همانند آن‌هائی است که دربارهٔ شرکت‌های متمرکز گفته شد)
۱۸. کمیتهٔ هماهنگی کارگری هر شرکت
کمیتهٔ هماهنگی کارگران موسسه آن اُرگانی است که نمایندگان کارگران در کمیتهٔ تولید شرکت را مطابق با آن‌چه در مجمع کارگری شرکت به‌تصویب رسیده است راهنمائی می‌کند. این کمیتهٔ هماهنگی برای مسائلی که از سوی نمایندگان کمیته‌های تولید عرضه می‌شود راه‌حلّ می‌یابد، و به‌نمایندگان خود در کلیّات نظر می‌دهد.
۱۹. ترکیب اعضای کمیتهٔ هماهنگی موسسه
- الف) پنج نمایندهٔ کارگران در کمیتهٔ تولید موسسه، با حق سخن گفتن و حق رای.
- ب) رهبری سندیکای واحد یا کمیسیونی مرکب از نمایندگان سندیکاهای مختلف موجود در شرکت با حق سخن گفتن و حق رای.
- ج) نماینده‌ئی از هر یک از کمیته‌های تولید (بخش - قسمت) فقط با حق سخن گفتن.
۲۰. کمیتهٔ تولید موسسه
کمیتهٔ تولید موسسه عالی‌ترین ارگان شرکت است که مدیران را در اجرای سیاست‌های تعیین شده از سوی شورای اداری راهنمائی می‌کند. این کمیتهٔ تولید موسسه مرکب است از پنج نماینده کارگران که از سوی مجمع کارگران موسسه برگزیده شده‌اند.
۲۱. کمیتهٔ هماهنگی کارگران شرکت نامتمرکز همان است که موسسات متمرکز است.
۲۲. وظایف کمیتهٔ هماهنگی کارگران هر شرکت.
- الف) راهنمائی نمایندگان کارگران در شورای اداری مطابق آن‌چه مجمع کارگری هر موسسه تعیین کرده است.
- ب) مطالعه و پیشنهاد را حلّ مسائلی که از سوی نمایندگان کمیتهٔ تولید و موسسه طرح می‌شود.
- ج) راهنمائی نمایندگان کمیتهٔ تولید هر موسسه
۲۳. ترکیب اعضای کمیتهٔ هماهنگی شرکت
- الف) پنج تن از نمایندگان منتخب مجمع کارگی برای شرکت شورای اداری با حق سخن گفتن حق رای.
- ب) رهبری سندیکای واحد یا کمیسیونی مرکب از نمایندگان سندیکاهای مختلف موجود در شرکت. با حق سخن گفتن و حق رای.
- ج) نماینده‌ئی از کمیتهٔ هماهنگی کارگران در هر موسسه با حق سخن گفتن و حق رای.
۲۴. شورای اداری همان است که در شرکت متمرکز گفته شد.
۲۵. شرایط انتخاب شدن در ارگان‌های مشارکت کارگران
- الف) شرایط همان است که در مورد انتخاب شدن به‌ارگان‌های رهبری سندیکا باید رعایت شود.
- ب) حضور در شرکت‌ها شعبهٔ مربوطه به‌مدت دست‌کم ۲ سال، مگر در مواردی که شرکت جدید‌التاسیس باشد یا مواردی که از سوی مجمع کارگران کارخانه مشخص شده باشد.
۲۶. نسبت نمایندگی پنج کارگر شورای اداری
- ۳ نماینده از بخش تولید.
- ۱ نماینده از بخش اداری.
- ۱ نماینده از بخش فنی.
۲۷. روش انتخاب نمایندگان کارگران در شورای اداری.
نمایندگان کارگران در شورای اداری با رای مستقیم و مخفی انتخاب می‌شوند. روش انتخاب به‌وسیلهٔ مقررات داخلی هر شرکت تعیین می‌شود.
مسئولیت سازماندهی و انتخاب به‌عهدهٔ سندیکای واحد یا کمیسیونی مرکب از نمایندگان سندیکاهای موجود در هر شرکت است. نمایندگان کارگران به‌مدت دو سال انتخاب می‌شوند و می‌توانند برای بیش از یک بار انتخاب شوند.
۲۸. عزل یا سانسور نمایندگان کارگران در شورای اداری
تقاضا برای عزل و سانسور یک یا چند تن از نمایندگان کارگران در شورای اداری باید به‌مجمع کارگری شرکت تقدیم شود که بنابر رای اکثریت کارگران در شرکت، آن را تایید یا رد می‌کند.
این عزل فقط می‌تواند به‌نحو زیر انجام گیرد:
- الف) رای اکثریت کمیته هماهنگی کارگران شرکت.
- ب) یک سوّم کارگران عضو اتحادیه‌های شرکت.
آنجا که یک یا چند تن از نمایندگان در شورای اداری عزل می‌شوند جانشین‌های‌شان به‌همان روش پیشین انتخاب می‌شوند.
۲۹. مشارکت در شرکت‌های بخش مختلط
نظام مشارکت در شرکت‌ها در بخش مختلط همان است که در بخش اجتماعی شده اجرا می‌شود؛ مگر در مورد سطوح عالی‌تر ادارهٔ شرکت‌ها دولتی که مشترکاً با اتحادیه‌های کارگری اشکال مشارکت را تعیین می‌کند.
۳۰. نقشی که سندیکاهای کارگری در فرآیند مشارکت کارگران ایفا می‌کنند.
سازمان سندیکائی شرکت مسئول رهبری و سمت‌دادن به‌شرکت موثر، خلاق و متشکل همهٔ‌مردم زحمتکش شرکت است که خود شرط اساسی دگرسانی است که راه رشد به‌سوی سوسیالیسم در شیلی را خواهد گشود.
۳۱. کمیتهٔ برابری برای تدوین مقررات داخلی مشارکت کارگران
به‌منظور شروع مشارکت کارگران در شرکت، کمیته برابری‌ئی مرکب از نمایندگان مدیران جاری شرکت و نمایندهٔ سندیکای واحد (یا کمیسیونی مرکب از نمایندگان سندیکاهای موجود در شرکت) تشکیل می‌شود تا ساخت شرکت را که در حال عمل کردن است مطالعه کرده، مقررات داخلی مشارکت کارگران را از طریق انطباق به‌اوضاع و احوال ویژه هر شرکت تعیین کند.
مقررات داخلی زمانی به‌مورد اجرا گذاشته خواهد شد که از جانب کمیتهٔ اجرائی مرکز واحد کارگری (م.و.ک.) و دولت در مورد مشارکت به تصویب برسدm4.
پاورقی‌ها
- ^ مراد از «مختلط»، در این‌جا، شرکتی است که با سرمایهٔ خصوصی و دولتی مشترکاً ایجاد می‌گردد، و اصطلاحاً به‌آن «بخش نیمه دولتی» هم می‌گویند. م.
- ^ Central Unico de Trabajaedres (CUT).
- ^ مراد از شرکت (enterprise)،در این‌جا، در معنای وسیع این کلمه است نه معنای محدود آن. نگفته نماند که «موسسه» هم برای establishment به‌کار برده شده است. م.
- ^ از کتاب انقلاب و ضد‌انقلاب در شیلی از مایکل راپتیس فصل «اسناد رسمی دربارهٔ مشارکت و خودگردانی.»