قطره قطره ۱۰

کتاب جمعه سال اول شماره ۱۰ صفحه ۱۵۰

کتاب جمعه سال اول شماره ۱۰ صفحه ۱۵۱

شهاب

شهاب یا ستارۀ دنباله‌دار تکه سنگ‌های عظیم جدا شده از ستارگان و کراتِ منفجر شده است که وقتی وارد جو زمین می‌شود در اثر سرعت زیاد و اصطکاک با قشر هوا مشتعل شده می‌سوزد. خاکستر یا ذرات ریزی از این تکه سنگ‌ها که دارای نیکل و سنگ است غالباً به‌طور پراکنده بر سطح زمین افشانده می‌شود. این احجار از خارج منظومۀ شمسی وارد می‌شوند و بدین جهت است که معمولاً در ساعات شب به‌زمین می‌رسند؛ زیرا شب، مثلاً در ایران، یعنی موقعی که این قسمت از کرۀ زمین پشت به‌خورشید و رو به‌خارج منظومۀ شمسی دارد.

چوب‌پنبه

چوب‌پنبه پوستۀ خارجی یک نوع بلوط است که کشت آن در اسپانیا و پرتغال رواج دارد، و دوسوم چوب‌پنبۀ دنیا در این دو کشور تولید می‌شود. درخت بلوط چوب‌پنبه ده تا پانزده متر ارتفاع دارد و قطر آن بین یک تا یک متر و نیم است. معمولاً در بیستمین سال زندگی درخت، پوست آن را می‌کنند تا چوب‌پنبه بسازند و نه سال بعد دوباره پوست قابل استفاده برمی‌آورد. درخت برخلاف تصور، با هر بار پوست کنده شدن شادابی تازه‌ئی می‌یابد و محصول بعدی پوست آن از محصول قبلی بهتر و مرغوب‌تر است. پوستۀ به‌دست آمده را می‌جوشانند تا مادۀ مخصوص داخل آن خارج شود و چوب نرم قابل انعطافی به‌دست آید.

استعمار در فضا

در اوایل قرن آینده، مخازن زیرزمینی سوخت به‌پایان خواهد رسید و بی‌گمان انسان برای استفاده از انرژی آفتاب ناگزیر خواهد بود کرات دیگر را به‌صورت مستعمرۀ فضائی درآورد، زیرا تولید انرژی آفتاب، با نصب ایستگاه‌های نورگیر، در سیارات دیگری که به خورشید نزدیک‌ترند و در معرض تابش بیش‌تری، خواهند بود امکان بهره‌گیری گسترده‌تری از منبع خورشید را میسر می‌کند.

تعداد آدمیانی که قدم بر خاک نهاده‌اند

با توجه به‌تخمین دفتر تحقیقات آمریکائی جمعیت‌شناسی در سال 1962 و انطباق آن با ارقام مستخرجۀ سازمان بهداشت جهانی برای سال 1978، می‌توان پنداشت که از بدو پیدایش آدمی تا زمان حاضر حدود هشتاد میلیارد نفر پا بر عرصه خاک نهاده‌اند. جمعیت فعلی جهان یک بیستم کلّ ساکنان زمین از بدو پیدایش انسان تا عصر حاضر است.

سفرۀ آب

سفرۀ نان، نامی آشناست. لیکن شاید سفرۀ آب برای همگان شناخته شده نباشد.

آن دسته از طبقات غیرقابل نفوذ اعماق زمین را که مانع عبور آب به‌طبقات پائین‌تر می‌شود و آب‌های فرو رفته از سطح زمین را روی خود نگهداری می‌کند «سفرۀ آب زیرزمینی»می‌نامند.

هر گاه از سطح زمین مجرائی به‌مخازن وسیع آب که بر سفره‌های زیرزمینی جمع می‌شود بگشائیم، آب‌های مزبور قابل بهره‌برداری خواهد بود. چنان چه طبقات زیرین زمین- که از لایه‌های گرم تشکیل شده است- دَمای خود را به‌سفرۀ آب زیرزمینی برساند سبب گرم شدن و جوشیدن آب گردآمده می‌شود و بخارات حاصله از آن، هنگامی که بتواند به‌سطح زمین راه پیدا کنند به‌صورت چشمۀ آب گرم ظهور می‌کنند.

قرص ضدحاملگی و ورم مفاصل

اخیراً در نشریهLancet گروه محققین به‌سرپرستی دکتر وین گِرِیوWingrave اعلام کردند برطبق مطالعات انجام شده میزان ابتلاء به‌ورم مفاصل در کسانی که از قرص ضدآبستنی استفاده می‌کنند نصف سایر افراد است و نتیجه گرفته شد که این قرص‌ها از بیماری ورم مفاصل جلوگیری به‌عمل می‌آورد. این بیماری، در دورۀ بارداری زنانی که به‌درد مفاصل دچار بوده‌اند، به‌سبب افزایش استروژن و پروژستاژن خون آنان پس رفت داشته است. معذلک پزشکان هنوز برای درمان درد مفاصل در زنان، قرص ضدحاملگی را به‌عنوان دارو تجویز نمی‌کنند.

آلودگی هوا

پیشرفت صنعت، اگر از مشکلات آدمی کاسته، در عوض به‌صورتی دیگر مشکل آفرین شده است.

دود و گازی را که از موتور اتومبیل‌ها و دودکش کارخانه‌ها در سال به‌آتمسفر وارد می‌شود تقریباً به 87 میلیون تن برآورد کرده‌اند که این خود تنها معادل نیمی از مواد آلوده‌کننده‌ئی است که به‌اشکال مختلف وارد جوّ می‌شود.

گاز و دود متصاعد از زمین شامل دو نوع مواد است:

یکی مواد همشکل که نظایر آن قبلاً هم در جو بوده است مثلCo2وSo2 و یک دستۀ دیگر که قبلاً وجود نداشته و آدمی با سوخت و ساز مواد زمینی آن‌ها را تولید و راهی آسمان می‌کند، که این دسته علاوه بر آلودگی تنفسی، به‌تدریج سبب تغییر در نظام آتمسفر و روال طبیعی آن و تغییر حرارت نقاط مختلف جو می‌شود و باعث عوارض می‌شود از قبیل توفان‌ها و حرکت بادهای خطرناک که گاه سطح وسیعی از زمین را جابجا می‌کند. و بیماری‌های گوناگون برای آدمیان همراه می‌آورد. آمار ادارۀ بهداشت ملی آمریکا هزینه‌های درمان قربانیان آلودگی هوا را در آن کشور بین 14 تا 29 میلیارد دلار برآورد کرده است.