منافع اقتصادی فرانسه در ایران

کتاب جمعه سال اول شماره ۲ صفحه ۱۱۹

کتاب جمعه سال اول شماره ۲ صفحه ۱۲۰

کتاب جمعه سال اول شماره ۲ صفحه ۱۲۱

کتاب جمعه سال اول شماره ۲ صفحه ۱۲۲

‏فرانسه مناسبات اقتصادی مُهمی با ایران برقرار کرده است. مطابق آمار دولتی ایران، از حدود ۱۶ ‏میلیارد دلار (۸۰ ‏میلیارد فرانک فرانسه) محصولاتی که در سال ۱۹۷۷ ‏ایران از خارج خرید، فرانسه ۵/۶ ‏درصد، یعنی ۹۰۰ ‏میلیون دلار (۴/۵ ‏میلیارد فرانک) آن را تأمین کرده است. این صادرات عمدتاً عبارت بود از «کالاهای سرمایه‌ئی»، یعنی ماشین‌آلاتی که در صنعت به‌کار گرفته می‌شود، و دوم فولاد و صنایع اتومبیل‌سازی. ایران «بازار» عمدهٔ محصولات فرانسه در خاورمیانه است، (۱/۴ ‏فروش فرانسه در این منطقه)؛ ایران ۴ ‏تا ۵ ‏درصد از کلّ صادرات فرانسه به‌کشورهای در حال رشد را جذب می‌کند.

از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری فرانسه در ایران (خرید شرکت‌های محلی، مشارکت در مؤسسات محلی،ایجاد کارخانه، دفترهای فروش) بین سالهای 1973 ‏و لاا 69 ‏ء 63 ‏میلیون دلار ( 89 ‏میلیون فرانک افزایش یافت. بیش از یک صد شرکت فرانسوی در ایران یا مؤمسه دایر کرده یا نمایندگی دائمی دارند. در این میان اسامی بانک‌هایی چون کردی لیوشه (»أ» 6 ‏»ه» 1 ‏اأ~»»»)، سرسیته ژژال (»ا»»»ه»لا »ا»أءه») بائک ئابسیرئال دوباری ( 5.8.5 ‏)لا، کردی کو مرسیال دوئرانس (. 19.9.3 ‏س . ای. س (.ء.ا. 9 ‏اء 1 ‏~ مطابق آمار دولت فرانسه ایر مبلغ 3 ‏لا 3 ‏میلیارد فرانک بود.

• صفحه ۱۱۹

‏یاری با (ی«ط أ»ه 5 ‏)ء دوتشیلدء بانک فرانسنز دوکومرس اکستریوو (. 9.8.9.9 ‏) و دیگر مؤسسات بزرگ صنعتی فرانسه به چنئم می خورد: پژوه سیتروثن ء ونوء ط شیخی رون - بولنک (شیمی)، س .ر.ا_ آلستوم (کارخانه برق) تا~نی - س . اهی. اقه (تلویزیون ء الکترونیک)ء والورق (فولادسازی؟ گروزولوآر(مراکز اتمی و فولاد ویؤه) لاروس (نشرکتاب)،. میشلن (لاستیک)؟ بوی ید (آب معدنی)» د نیز ~ادی شرکت های مهندسی و أفترهای مطالعاتی. ‏«ر مقام مقایسه .با >یگر کشورهای بزرگ صنعتی ء مقام فرانسه کم اهمیت جلوه می کند. فرانسه در میان تامین کنندگان واردات ایران ء مقام ثسئنم را أاراست ء یعنی پس از آلمان ( 8 ‏_ 17 ‏لآ >رصد از واردات أیران)ء ژاپن ( 2 ‏_ 17 ‏لآ)ء ایالاتدمتحده ( 2 ‏~ 19 ‏لآ) و ستی بریتانیا (. 1 ‏/ 7 ‏لآ) و ایتالیا ( 8 ‏/ 9 ‏لأ). فمین نکته در.کار سرمایه گذاری نیز صادق است. سرمایه گذاری های فرانسه در ایران در سال های لا 7 ‏~ 1977 ‏تنها 9 ‏لآ از کل سرمایه گذاری های خارجی در ایران را تنکیل می داد: سهم ژاپن ( 37 ‏لآ)ء ا 9 ‏لات ~» ( ه 2 ‏/) و آلمان فدرال ( 19 ‏لآ) بو«. أدکوه قرار«ادهائی که توسط مقامات.رسمی فرا~ به هنگام ملاقات های رسمی امضا نئمدء و با جان وجنجال تبلیغاتی همراه بود، ~ا~م موشنی زائید، در طی این سال ها .از نمد ایران فقط کلاه تنگی گیر سرط~داری خرا~ آمد.

‏هم بر فمین نسق میزان نفتی که فرانسه از ایران خرید کم بو«. با این همه ء فرانسه در ترازنامه مبادله های خود با ایران دجارکمبود ارزی می ئند ( 6 ‏~ 1 ‏میلیارد دلار واردات فرانسه بود. در مقابل 86 ‏لأ میلیون دلار صادراتنئی به ایران). فرانسه «زا سال 997.7 ‏أرحدود 10 ‏میلیون تن نفت از ایران خریده که 8 ‏درصد از نیاز آن کشور را تامین می~» و 7 ‏تا 3 ‏درصد از صادرات نفت ایوان را تشکیل می دهدی و این مقدار نسبت به سال های 1979 ‏و لأ 697 ‏کاهش هم یافته !.ست: فرانسه از عربستان بیش از 7 ‏برابر ایران ء و از عر:ق حتی بیش از این نفت می خرد. با این همه ء ایران نخستین بان ار کالاهای فرانسه در این منطقه است. این تضاد را شاید بتوان .آزین طریق توقیح داد فرانسه احتیاجات نفتی خود را مستقیمأ. از کئنورهای مورد نظر خود تامین نمی کند، بل که به شرکت های چندملیتی متکی است لمخه نفت را موافق منافع خود در جهان تن~زیع می کنند. شرکت نفت قر انسه با لالآ از سهام کنسرسیوم که نفت ایران را استخراج می کند و به بازار جهان عرضه می کند در سال 12 ‏میلیون تن نفت ایران را در اختیار دارد که به نوبه خود آن را در جهان تبرزیح می کند. با وجود این. مؤسسات دولتی و خصرصی فرانسه فقثن مهمی در اقتصاد این ان ایفا می کننده به ویژه در زمینه های مربوط به زیرینای اقتصادی ء منل انرژی ء حمل و نقل و نیز تلویزیون. ‏در وئنته نیروی هسته ئی، سازمان انر زی اتمی ایران، در کنار چهار مرکز اتمی که

• صفحه ۱۲۰

‏ایران به آلمان فدرال سفارشی داد» شد ودردست ساختمان است ء در سال 6977 ‏برای ایجاد دومرکز اتمی به ظرفیت 900 ‏مکا وات. قرا دادی با گروه فرآنسوی ئراماتوم امضا کرد» است. مبلغ قرارداد 11 ‏میلیارد فرانک فرانسه است که باید مبلغ 3 ‏میلیارد فرانک دیگر را نیز از بابت تامین سوخت (اورانیوم نمنی شده ا، که برای کار این مرکز لازم است» به آن افزود. با توجه به مخالفتی که نسبت به نیروی هسته ئی ابراز می شودی آسان نمی توان دید که این عملیات چگونه تحقق خواهأ یافت. ‏فرانسه در بخش حمل و نقل از طریق راه آهن بسیار فعال است: را»سازی ء. برقی کردن قطارهاء.تحویل واگن (شرکت آ _ ان _ اف فرانجیکو ه ءأو«»» 3 ‏در سال 1978 ‏قراردادی به مبلغ 179 ‏میلیون ظرفیت برابر تحویل 98 ‏واکون با ایران بست.)ء و همکاری تمام و کمال بین شرکت ملی را»آهن فرانسه و راه آهن دولتی ایران از جمله این فعالیت فاست. در زمینأ ساختن. مترو، شرکت سو فرتو مه اه»تاه 5 ‏ئنعبه . 9.9.7.9 ‏در سال لالإ 19 ‏به عنوان شرکت مهندسی مشاور برای ساختمک~ن متروی تهران انتخاب شد. برنامه عبارت .است از ساختن چهار خط مترو به طول 70 ‏کیلومتر که. احداث آن باید مطابق آخرین برآورد 63 ‏میلیارد فرانک تمام شود. آزین مبلغ کل ء قسمت مهمی به ئنرکت های ماختمک نی ایرانی تعلق خواهأ کرفت ء اما، برای تامین وسایل حق تقدم به شرکت فرآنسوی خواهأ بود. ‏تولید نیروی برق هم در ایران تا حد. زیادی .سوسط شرکت های فرآنسوی سازمان. داده شده است ء بویژه س ء ژ _ ا _ آلستوم؟ سدء و مرکز هیدروالکتریکن؟ سانترال ترسیک از طریق نفت یا گاز: خطوط انتقال برق ء فئرکت س _ ژ_ ا؟ همچنین فعالیت أیکری در این زمینه ها در ایران دارد؟ یکی از آن هاء کارخانه کلید برق است با مشارکت سرمایه های ایرانی بنام بارس. سوویچ 8 ‏ءاأ~لا د»د 5 ‏.تلویزیون ایران که از فظرلا رنگ با فئیوه سکام (.ه ء»ء) کار می کند، تا حد. زیادی بوسیله مئرکت تامسون» که در چند سال اخیر از رادیو تلویزیون چندین قرارداد تحصیل کرد»ء مجهز شد» است. در آغاز سال 1978 ‏این ئنرکت سفارشی به مبلغ 300 ‏میلیون فرانک برای تحویل شانزد» فرستنده موج کوتاه برای مرکز پخنئی تهران به چنگ آو د. ‏اما تلفن قرق شرکت های آمریکائی و ژاپنی است.در زمینه های فعالیت صنعتی متعارف، حضور فرانسه بمراتب اهمیتئنی کم تر است، و بنظر می رسد که به عملیات بزرگ محدود بائنا؟ و در دو بغننی: آصیانت سیمان ءا»»أ_ه ا.»_أ 9 ‏واتوموبیل. سن کوبن _ بون آهوسون »ه»»»ه لا » »ا»ه 5 ‏» «أه ط ه لا اد از سال 1997 ‏به این طرفه در ئنمراکت با سرمایه های محلی ء و از جمله بنیاد _ پهلوید»»ء سیمان تن لید می کند. 2 ‏. اکنون این مق مسه را بنیاد علوی ناهیده اند. م.

• صفحه ۱۲۱

امروز، شعبهٔ آن بنام شرکت ایرانیت چند کارخانه را می گرداند و ۵۰٪ از بازار سیمان ایران در دست این شرکت است.

‏در زمینهٔ اتوموبیل، در نتیجهٔ اولین سرمایه‌گذاری فرانسه که بوسیلهٔ شرکت سیتروئن انجام گرفت، و بعد بوسیلهٔ شرکت رنو خریداری شد، کارخانه کوچکی بوجود آمد که در سال ۱۹۷۷ ‏در حدود ۱۰ ‏هزار دستگاه اتوموبیل تولید کرد. ‏این تولید در مقام مقایسه با صد هزار دستگاهی که ایران ناسیونال با امتیاز شرکت کرایسلر انگلستان تولید می کند، وزنی ندارد. در نوامبر ۱۹۷۷ ‏شرکت اتوموبیل‌سازی پژو قراردادی در زمینهٔ همکاری صنعتی با ایران ناسیونال امضا کرد که موافق آن با کمک فنی پژو ولی بدون شرکت فرانسه در امر سرمایه‌گذاری، از سال ۱۹۸۳ ‏صد هزار پژو ۳۰۵ ‏در سال تولید خواهد شد.

‏اما از آنجا که در این فاصله شرکت پژوی فرانسه تمام سهام شرکت کرایسلر را در اروپا خریداری کرده است، شرکت شوسو Sochau (پژو) در مقامی است که می‌تواند تقریباً کلّ تولید اتوموبیل در ایران و فروش اتوموبیل‌های مونتاژ شده در اروپا در بازار ایران را تحت کنترل گیرد. ‏اتاق بازرگانی و صناعت پاریس و بنیاد ملی مطالعات و مدیریت مؤسسات [فرانسه] مدرسه‌ای در تهران برای مدیریت (انستیتوی مطالعات مدیریت) ایجاد کرده‌اند که در آن کادرهای آینده مؤسسات ایران بوسیله پروفسورهای ایرانی و فرانسوی تربیت خواهند شد. ‏بااین همه، فرانسه، مستقیماً به نحوی مهم در بخش صنایع سنگین ایران، یعنی فولاد سازی، مکانیک (که آلمان‌ها در آن شدیداً فعالند) و پتروشیمی (که قُرُق ژاپنی‌هاست) شرکت ندارند.

ترجمه از کتاب:

ایران حلقه ضعیف

این کتاب توسط گروهی از عناصر ضدامپریالیست فرانسه نوشته شده و توسط ناشر مترقی آن کشور فرآنسو آمانِسِرو نشر یافته است. ما امیدواریم که بتوانیم در شماره‌های آینده کتاب جمعه بخش‌های جالبی از این کتاب را منتشر کنیم.

• صفحه ۱۲۲