پنج دستخط از «ظل‌الله جمجاه»، ناصرالدین شاه برای میرزا تقی‌خان امیرکبیر به‌حکم فَاعتبرو یا اولوالابصار!: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ اوت ۲۰۱۱، ساعت ۰۹:۰۴

کتاب جمعه سال اول شماره ۳۳ صفحه ۱۳۵

کتاب جمعه سال اول شماره ۳۳ صفحه ۱۳۶

کتاب جمعه سال اول شماره ۳۳ صفحه ۱۳۷

۱

امیرنظام،

ما تمام امور ایران را به‌دست شما سپردیم و شما را مسئول هر خوب و بدی که اتفاق افتد می‌دانیم. همین امروز شما را شخص اول ایران کردیم و به‌عدالت و حُسن رفتار شما با مردم کمال اعتماد و وثوق داریم و به‌جزشما به‌هیچ شخص دیگری چنین اعتقادی نداریم و به‌همین‌جهت این دستخط را نوشتیم.

شب شنبه ۲۲ ذیقعده ۱۲۶۴

۲

فرمان شاه بر عزل امیر

چون صدارت عظما و وزارت کبری زحمت زیاد دارد و تحمل این مشقت بر شما دشوار است شما را از آن کار معاف کردیم، باید به‌کمال اطمینان مشغول امارتِ نظام باشید، و یک قبضه شمشیر و یک قطعه نشان که علامت ریاست کل عساکر است فرستادیم، به‌آن کار اقدام نمائید تا امر محاسبه و سایر امور را به‌دیگران از چاکران که قابل باشند واگذاریم.

تاریخ ابلاغ: چهارشنبه هیجدهم محرم ۱۲۶۸

۳

دستخط شاه (۲۰ محرم ۱۲۶۸)

جناب امیرنظام،

به‌خدا قسم، به‌خدا قسم هر چه می‌نویسم حقیقت است و فوق‌العاده شما را دوست می‌دارم. خدا مرا بکشد اگر بخواهم تا زنده‌ام از شما دست بردارم یا این که بخواهم به‌قدر سرسوزنی از عزت شما کم کنم. طوری نسبت به‌شما رفتار خواهم کرد که حتی یک نفر هم از موضوع اطلاع پیدا نکند. به‌نظر می‌آمد که زیادی کار شما را خسته کرده بود؛ حالا دوسه قسمت کارها را به‌عهده خودم گرفته‌ام. تمام فرامین نظامی و کشوری که سابقاً به‌مهر و امضای شما صادر می‌شد از این به‌بعد هم به‌مهر شما خواهد بود. تنها فرقی که کرده این است که مردم ببینند من شخصاً به‌امور غیرنظام رسیدگی می‌کنم. در کارهای نظام ابداً دخالتی نخواهم کرد مگر چیزی که شما مصلحت بدانید.

مبادا خیال کنید اجازه دهم کسی عریضهٔ بیخودی بنویسد یا دربارهٔ هیچ‌کس حقوق و مستمری برقرار کنم یا مثل زمان شاهِ مبرور پولی به‌هدر برود. حاشا یک‌شاهی بیش‌تر از آنچه مقرر داشته‌اید به‌هیچ‌کس بدهم یا این‌که هیچ‌کس بتواند حرفی بزند.

۴

دستخط شاه (۲۰ یا ۲۱ محرم ۱۲۶۸)

جناب امیرنظام،

به‌خدا قسم امروز خیلی شرمنده بودم که شما را ببینم با‌من چه کنم. به‌خدا ای کاش هرگز پادشاه نبودم و قدرت نداشتم که چنین کاری بکنم. به‌خدا قسم حالا‌که مشغول نوشتن این کاغذ هستم گریه می‌کنم. به خدا، قلب من آرزوی شما را می‌کند. اگر باور می‌کنید و بی‌انصاف نیستید، من شما را دوست می‌دارم.

بیگلر بیگلی آمد و از حرف‌های او این طور فهمیدم که شما بیم دارید که این اوضاع به‌کجا خواهد انجامید. چه کسی می‌تواند یک لحظه حرفی علیه شما بزند؟ به‌خدا قسم اگر کسی چه در حضور من و چه در پیش اشخاص دیگر یک کلمه بی‌احترامی درباره شما بکند پدرسوخته‌ام اگر او را جلو توپ نگذارم. به‌حق خدا نیّتی جزاین ندارم که من و شما یکی باشیم و با هم به‌کارها برسیم. به‌سرخودم اگر شما غمگین باشید به‌خدا نمی‌توانم تحمل غمگینی شما را بکنم. تا وقتی شما هستید و من زنده‌ام از شما دست برنخواهم داشت. آجودان‌باشی وزیر جنگ خواهد شد و تمام کسانی که شما آن‌ها را گماشته‌اید در مقام‌شان باقی خواهند بود، حتی به‌قدرت‌شان نیز افزوده خواهد گشت وزیر نظام^[۱] به‌حکومت عراق خواهد رفت، چراغعلیخان در اصفهان می‌ماند دیگران همچنان باقی خواهند بود. می‌بینید تغییری داده نشده است. به‌خدا قسم می‌خورم امور نظام را به‌عهده شما واگذار کردم که با جدیت به‌آن‌ها رسیدگی کنید. اگر نکنید خدا و پیغمبر خدا جزای شما را بدهد.

برای ابراز لطف خود شمشیری مکلل به‌الماس گرانبها با حمایلی که به‌گردن خود می‌بندم برای شما می‌فرستم. برای خاطر خدا آن‌ها را قبول کنید و فردا بیائید و مرا ببینید. بنابر دستورها و اوامر شما جیره و حقوق هنگ‌ها باید پرداخت شود. از اول نوشتم در امور نظام به‌هیچ نحوی مداخله نخواهم کرد. عایدات دولتی نیز کم‌ترین تغییری از میزانی که مقررات آن را خود شما تعیین نموده‌اید نخواهد کرد.

۵

فرمان شاه بر اعدام امیر

چاکر استان ملائک پاسبان، فدوری خاص دولت ابد مدت، حاج علی‌خان^[۲] پیشخدمت خاصه، فراشباشی دربار سپهر اقتدار، مأمور است که به‌فین کاشان رفته میرزا تقی‌خان فراهانی را راحت نماید و در انجام این مأموریت بین‌الاقران مفتخر و به‌مراحم خسروانی مستظهر بوده باشد.

از کتاب امیرکبیر و ایران نوشته دکتر فریدون آدمیت

به‌انتخاب رباطی

پاورقی‌ها

^ مقصود میرزاحسن خان، برادر امیر است که وزیر نظام آذربایجان و در این زمان در تهران بود.
^ پدرِ اعتمادالسلطنهٔ معروف.

[۱]

[۲]

@@ سطر ۱: / سطر ۱: @@
-{{بازنگری}}
-[[رده:کتاب جمعه ۳۳]]
 [[Image:33-135.jpg|thumb|alt= کتاب جمعه سال اول شماره ۳۳ صفحه ۱۳۵|کتاب جمعه سال اول شماره ۳۳ صفحه ۱۳۵]]
 [[Image:33-136.jpg|thumb|alt= کتاب جمعه سال اول شماره ۳۳ صفحه ۱۳۶|کتاب جمعه سال اول شماره ۳۳ صفحه ۱۳۶]]
 [[Image:33-137.jpg|thumb|alt= کتاب جمعه سال اول شماره ۳۳ صفحه ۱۳۷|کتاب جمعه سال اول شماره ۳۳ صفحه ۱۳۷]]
-=='''1 '''==
-'''اميرنظام،'''
+==۱==
+'''امیرنظام،'''
+ما تمام امور ایران را به‌دست شما سپردیم و شما را مسئول هر خوب و بدی که اتفاق افتد می‌دانیم. همین امروز شما را شخص اول ایران کردیم و به‌عدالت و حُسن رفتار شما با مردم کمال اعتماد و وثوق داریم و به‌جزشما به‌هیچ شخص دیگری چنین اعتقادی نداریم و به‌همین‌جهت این دستخط را نوشتیم.
+{{چپ‌چین}}شب شنبه ۲۲ ذیقعده ۱۲۶۴{{پایان چپ‌چین}}
+==۲==
+'''فرمان شاه بر عزل امیر'''
+چون صدارت عظما و وزارت کبری زحمت زیاد دارد و تحمل این مشقت بر شما دشوار است شما را از آن کار معاف کردیم، باید به‌کمال اطمینان مشغول امارتِ نظام باشید، و یک قبضه شمشیر و یک قطعه نشان که علامت ریاست کل عساکر است فرستادیم، به‌آن کار اقدام نمائید تا امر محاسبه و سایر امور را به‌دیگران از چاکران که قابل باشند واگذاریم.
+{{چپ‌چین}}تاریخ ابلاغ: چهارشنبه هیجدهم محرم ۱۲۶۸{{پایان چپ‌چین}}
+==۳==
-ما تمام امور ايران را به دست شما سپرديم و شما را مسئول هر خوب و بدي که اتفاق افتد مي‌دانيم. همين امروز شما را شخص اول ايران کرديم و به‌عدالت و حُسن رفتار شما با مردم کمال اعتماد و وثوق داريم و به‌جزشما به‌هيچ ضخص ديگري چنين اعتمادي نداريم و به‌همين‌جهت اين دستخط را نوشتيم.
+دستخط شاه (۲۰ محرم ۱۲۶۸)
-{{چپ‌چین}}شب شنبه 22 ذيقعده 1264{{پایان چپ‌چین}}
+'''جناب امیرنظام،'''
-=='''2 فرمان شاه بر عزل امير'''==
+به‌خدا قسم، به‌خدا قسم هر چه می‌نویسم حقیقت است و فوق‌العاده شما را دوست می‌دارم. خدا مرا بکشد اگر بخواهم تا زنده‌ام از شما دست بردارم یا این که بخواهم به‌قدر سرسوزنی از عزت شما کم کنم. طوری نسبت به‌شما رفتار خواهم کرد که حتی یک نفر هم از موضوع اطلاع پیدا نکند. به‌نظر می‌آمد که زیادی کار شما را خسته کرده بود؛ حالا دوسه قسمت کارها را به‌عهده خودم گرفته‌ام. تمام فرامین نظامی و کشوری که سابقاً به‌مهر و امضای شما صادر می‌شد از این به‌بعد هم به‌مهر شما خواهد بود. تنها فرقی که کرده این است که مردم ببینند من شخصاً به‌امور غیرنظام رسیدگی می‌کنم. در کارهای نظام ابداً دخالتی نخواهم کرد مگر چیزی که شما مصلحت بدانید.
-چون صدارت عظما و وزارت کبري زحمت زياد دارد و تحمل اين مشقت بر شما دشوار است شما را از آن کار معاف کرديم، بايد به کمال اطمينان مشغول امارتِ نظام باشيد، و يک قبضه شمشير و يک قطعه نشان که علامت رياست کل عساکر است فرستاديم، به‌آن کار اقدام نمائيد تا امر محاسبه و ساير امور را به ديگران از چاکران که قابل باشند واگذاريم.
-{{چپ‌چین}}تاريخ ابلاغ: چهارشنبه هيجدهم محرم 1268{{پایان چپ‌چین}}
+مبادا خیال کنید اجازه دهم کسی عریضهٔ بیخودی بنویسد یا دربارهٔ هیچ‌کس حقوق و مستمری برقرار کنم یا مثل زمان شاهِ مبرور پولی به‌هدر برود. حاشا یک‌شاهی بیش‌تر از آنچه مقرر داشته‌اید به‌هیچ‌کس بدهم یا این‌که هیچ‌کس بتواند حرفی بزند.
-=='''3''' دستخط شاه (20 محرم 1268)==
-'''جناب اميرنظام،'''
+==۴==
-به‌خدا قسم، به‌خدا قسم هر چه مي‌نويسم حقيقت است و فوق‌العاده شما را دوست مي‌دارم. خدا مرا بکشد اگر بخواهم تا زنده‌ام از شما دست بردارم يا اين که بخواهم به‌قدر سرسوزني از عزت شما کم کنم. طوري نسبت به‌شما رفتار خواهم کرد که حتي يک نفر هم از موضوع اطلاع پيدا نکند. به‌نظر مي‌آمد که زيادي کار شما را خسته کرده بود؛ حالا دوسه قسمت کارها را به‌عهده خودم گرفته‌ام. تمام فرامين نظامي و کشوري که سابقاً به‌مهر و امضاي شما صادر مي‌شد از اين به بعد هم به‌مهر شما خواهد بود. تنها فرقي که کرده اين است که مردم ببينند من شخصاً به امور غيرنظام رسيدگي مي‌کنم. درکارهاي نظام ابداً دخالتي نخواهم کرد مگر چيزي که شما مصلحت بدانيد.
+دستخط شاه (۲۰ یا ۲۱ محرم ۱۲۶۸)
-مبادا خيال کنيد اجازه دهم کسي عريضهٔ بيخودي بنويسد يا دربارهٔ هيچ‌کس حقوق و مستمري برقرار کنم يا مثل زمان شاهِ مبرور پولي به‌هدر برود. حاشا يک‌شاهي بيش‌تر از آنچه مقرر داشته‌ايد به هيچ‌کس بدهم يا اين‌که هيچ‌کس بتواند حرفي بزند.
+'''جناب امیرنظام،'''
+به‌خدا قسم امروز خیلی شرمنده بودم که شما را ببینم با‌من چه کنم. به‌خدا ای کاش هرگز پادشاه نبودم و قدرت نداشتم که چنین کاری بکنم. به‌خدا قسم حالا‌که مشغول نوشتن این کاغذ هستم گریه می‌کنم. به خدا، قلب من آرزوی شما را می‌کند. اگر باور می‌کنید و بی‌انصاف نیستید، من شما را دوست می‌دارم.
-=='''4''' دستخط شاه (20 يا 21 محرم 1268)==
+بیگلر بیگلی آمد و از حرف‌های او این طور فهمیدم که شما بیم دارید که این اوضاع به‌کجا خواهد انجامید. چه کسی می‌تواند یک لحظه حرفی علیه شما بزند؟ به‌خدا قسم اگر کسی چه در حضور من و چه در پیش اشخاص دیگر یک کلمه بی‌احترامی درباره شما بکند پدرسوخته‌ام اگر او را جلو توپ نگذارم. به‌حق خدا نیّتی جزاین ندارم که من و شما یکی باشیم و با هم به‌کارها برسیم. به‌سرخودم اگر شما غمگین باشید به‌خدا نمی‌توانم تحمل غمگینی شما را بکنم. تا وقتی شما هستید و من زنده‌ام از شما دست برنخواهم داشت. آجودان‌باشی وزیر جنگ خواهد شد و تمام کسانی که شما آن‌ها را گماشته‌اید در مقام‌شان باقی خواهند بود، حتی به‌قدرت‌شان نیز افزوده خواهد گشت وزیر نظام{{نشان|m1}} به‌حکومت عراق خواهد رفت، چراغعلیخان در اصفهان می‌ماند دیگران همچنان باقی خواهند بود. می‌بینید تغییری داده نشده است. به‌خدا قسم می‌خورم امور نظام را به‌عهده شما واگذار کردم که با جدیت به‌آن‌ها رسیدگی کنید. اگر نکنید خدا و پیغمبر خدا جزای شما را بدهد.
-'''جناب اميرنظام،'''
+برای ابراز لطف خود شمشیری مکلل به‌الماس گرانبها با حمایلی که به‌گردن خود می‌بندم برای شما می‌فرستم. برای خاطر خدا آن‌ها را قبول کنید و فردا بیائید و مرا ببینید. بنابر دستورها و اوامر شما جیره و حقوق هنگ‌ها باید پرداخت شود. از اول نوشتم در امور نظام به‌هیچ نحوی مداخله نخواهم کرد. عایدات دولتی نیز کم‌ترین تغییری از میزانی که مقررات آن را خود شما تعیین نموده‌اید نخواهد کرد.
-به خدا قسم امروز خيلي شرمنده بودم که شما را ببينم با‌من چه کنم. به‌خدا اي کاش هرگز پادشاه نبودم و قدرت نداشتم که چنين کاري بکنم. به‌خدا قسم حالا‌که مشغول نوشتن اين کاغذ هستم گريه مي‌کنم. به خدا، قلب من آرزوي شما را مي‌کند. اگر باور مي‌کنيد و بي‌انصاف نيستيد، من شما را دوست مي‌دارم.
-بيگلر بيگلي آمد و از حرف‌هاي او اين طور فهميدم که شما بيم داريد که اين اوضاع به‌کجا خواهد انجاميد. چه کسي مي‌تواند يک لحظه حرفي عليه شما بزند؟ به خدا قسم اگر کسي چه در حضور من و چه در پيش اشخاص ديگر يک کلمه بي‌احترامي درباره شما بکند پدرسوخته‌ام اگر او را جلو توپ نگذارم. به‌حق خدا نيّتي جزاين ندارم که من و شما يکي باشيم و با هم به‌کارها برسيم. به‌سرخودم اگر شما غمگين باشيد به‌خدا نمي‌توانم تحمل غمگيني شما را بکنم. تا وقتي شما هستيد و من زنده‌ام از شما دست برنخواهم داشت. آجودان باشي وزير جنگ خواهد شد و تمام کساني که شما آن‌ها را گماشته‌ايد در مقام‌شان باقي خواهند بود، حتي به‌قدرت‌شان نيز افزوده خواهد گشت وزير نظام{{نشانه|m1}} به حکومت عراق خواهد رفت، چراغعليخان در اصفهان مي‌ماند ديگران همچنان باقي خواهند بود. مي‌بينيد تغييري داده نشده است. به‌خدا قسم مي‌خورم امور نظام را به‌عهده شما واگذار کردم که با جديت به‌آن‌ها رسيدگي کنيد. اگر نکنيد خدا و پيغمبر خدا جزاي شما را بدهد.
+==۵==
-براي ابراز لطف خود شمشيري مکلل به الماس گرانبها با حمايلي که به‌گردن خود مي‌بندم براي شما مي‌فرستم. براي خاطر خدا آن‌ها را قبول کنيد و فردا بيائيد و مرا ببينيد. بنابر دستورها و اوامر شما جيره وحقوق هنگ‌ها بايد پرداخت شود. از اول نوشتم در امور نظام به‌هيچ نحوي مداخله نخواهم کرد. عايدات دولتي نيز کم‌ترين تغييري از ميزاني که مقررات آن را خود شما تعيين نموده‌ايد نخواهد کرد.
+'''فرمان شاه بر اعدام امیر'''
+چاکر استان ملائک پاسبان، فدوری خاص دولت ابد مدت، حاج علی‌خان{{نشان|m2}} پیشخدمت خاصه، فراشباشی دربار سپهر اقتدار، مأمور است که به‌فین کاشان رفته میرزا تقی‌خان فراهانی را راحت نماید و در انجام این مأموریت بین‌الاقران مفتخر و به‌مراحم خسروانی مستظهر بوده باشد.
+{{چپ‌چین}}از کتاب '''امیرکبیر و ایران''' نوشته دکتر فریدون آدمیت{{پایان چپ‌چین}}
+{{چپ‌چین}}به‌انتخاب '''رباطی'''{{پایان چپ‌چین}}
-=='''5 فرمان شاه بر اعدام امير'''==
-چاکر استان ملائک پاسبان، فدوري خاص دولت ابد مدت، حاج علي‌خان{{نشانه|m2}} پيشخدمت خاصه، فراشباشي دربار سپهر اقتدار، مأمور است که به‌فين کاشان رفته ميرزا تقي‌خان فراهاني را راحت نمايد و در انجام اين مأموريت بين‌الاقران مفتخر و به‌مراحم خسرواني مستظهر بوده باشد.
-{{چپ‌چین}}از کتاب '''اميرکبير و ايران''' نوشته دکتر فريدون آدميت{{پایان چپ‌چین}}
-{{چپ‌چین}}به انتخاب '''رباطي'''{{پایان چپ‌چین}}
-==پاورقي==
+==پاورقی‌ها==
-# {{پاورقی|m1}} مقصود ميرزا حسن خان، برادر امير است که وزير نظام آذربايجان و در اين زمان در تهران بود.
+# {{پاورقی|m1}} مقصود میرزاحسن خان، برادر امیر است که وزیر نظام آذربایجان و در این زمان در تهران بود.
 # {{پاورقی|m2}} پدرِ اعتمادالسلطنهٔ معروف.
+{{الگو:لایک}}
+[[رده:کتاب جمعه ۳۳]]
+[[رده:مقالات نهایی‌شده]]
+[[رده:کتاب جمعه]]

پنج دستخط از «ظل‌الله جمجاه»، ناصرالدین شاه برای میرزا تقی‌خان امیرکبیر به‌حکم فَاعتبرو یا اولوالابصار!: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ اوت ۲۰۱۱، ساعت ۰۹:۰۴

محتویات

۱

۲

۳

۴

۵

پاورقی‌ها

منوی ناوبری

جستجو