بیان آماری وضع حاشیه‌نشینان: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
| سطر ۴۶: | سطر ۴۶: | ||
{{پایان کوچک}} | {{پایان کوچک}} | ||
| − | *'''تعریف حاشیه‌نشین:''' قبل از بررسی جامع و همه جانبهٔ وضع حاشیه‌نشینان، با توجه به‌نحوهٔ تصرف محل سکونت، نوع مسکن را ضابطهٔ تشخیص جامعهٔ حاشیه‌نشین در نظر می‌گرفتند. اما در عمل مشاهده شد که | + | |
| + | *'''تعریف حاشیه‌نشین:''' قبل از بررسی جامع و همه جانبهٔ وضع حاشیه‌نشینان، با توجه به‌نحوهٔ تصرف محل سکونت، نوع مسکن را ضابطهٔ تشخیص جامعهٔ حاشیه‌نشین در نظر می‌گرفتند. اما در عمل مشاهده شد که برای شناسائی حاشیه‌نشینان محدود کردن «نوع مسکن و نحوهٔ تصرف» ملاک جامعی نیست. زیرا کسان دیگری از قبیل کوره‌نشین‌ها، یعنی ساکنان اطاق‌های کوره‌ها، بودند که با رضایت مالک یا کارفرما در مسکن‌هائی غیر از آلونک، زاغه و چادر سکونت داشتند و از نظر نوع مسکن باید جزو جامعهٔ حاشیه‌نشین به‌حساب آیند. بنابراین تصمیم گرفته شد که «کیفیت و نوع مسکن، بدون در نظر گرفتن وضع حقوقی سکونت،» ملاک تشخیص باشد. بر این مبنا '''«حاشیه‌نشین شهری»''' به‌خانوارهائی اطلاق می‌شود که مسکن آنان یکی از این مکان‌ها باشد: | ||
| + | |||
| + | |||
| + | :۱. آلونک: مسکن یک اطاقی که با مصالح کهنه و نامتعارف، معمولاً آجر و سنگ و گل و قوطی و حلبی سرهم بندی شده باشد. | ||
| + | |||
| + | :۲. زاغِه: محل سکونتی است که در آن مصالحی به‌کار نرفته و پائین‌تر از سطح زمین یا در دیوارهٔ گود یا کوه کنده شده باشد [چیزی به‌گونهٔ «بوم کند»]. | ||
| + | |||
| + | :۳. کَپَر: محل سکونتی که بادله و حصیر و خشت، یا حصیر خالی ساخته شده باشد. | ||
| + | |||
| + | :۴. چادر: شامل چادر کامل و یا چادرهائی که با پارچه، نایلون و مواد مشابه دیگر سرهم بندی شده باشد. | ||
| + | |||
| + | :۵. اطاق: محل سکونتی است از خشت و گل و آجر که به‌صورت منظم ساخته شده باشد و امّا شکل و کیفیت آن از خانه‌های معمولی شهرها کاملاً متمایز است. | ||
| + | |||
| + | :۶. قَمیر: محل سکونتی است که از قمیرهای (محل چیدن و پختن خشت) واحدهای کوره‌پزی متروک به‌وجود آمده باشد. | ||
| + | |||
| + | :۷. زیرزمین: محل سکونتی است که در پائین‌تر از سطح زمین ایجاد شده و در ساخت آن مصالح به‌کار رفته باشد. | ||
| + | |||
| + | :۸. مقبره: اطاق‌هائی است که در صحن امامزاده ساخته شده‌باشد، که هم محل دفن مردگان است هم محل سکونت زندگان. | ||
| + | |||
| + | :۹. کَرگین: محل سکونتی است که دیوارهای آن با مصالح ساختمانی - معمولاً خشت و گِل - و سقف آن با حصیر و مشابه آن ساخته شده باشد. | ||
| + | |||
| + | :۱۰. دیواره‌کپری: محل سکونتی که با سرهم‌بندی مصالح ساختمانی - بلوک سیمانی یا خشت و گل - ساخته شده و در مقابل آن سایبانی از حصیر و مشابه قرار داشته | ||
[[رده:کتاب جمعه ۱۲]] | [[رده:کتاب جمعه ۱۲]] | ||
نسخهٔ ۸ ژوئن ۲۰۱۱، ساعت ۰۸:۳۹
 | این مقاله در حال تایپ است. اگر می‌خواهید این مقاله را تایپ یا ویرایش کنید، لطفاً دست نگه دارید تا این پیغام حذف شود. |
گردآوری
محمدرضا حسینی کازرونی
هوشنگ قلعه گلابی
این گزارش در اسفند سال ۱۳۵۲ با استفاده از پژوهش‌هائی که در بخش مطالعات شهری موسسه تحقیقات اجتماعی انجام شده بود تهیه شده است. این پژوهش‌ها عبارت است از:
- ۱- حاشیه نشینان تهران - بهمن ماه ۱۳۵۰
- ۲- کپر نشینان بوشهر - مرداد ماه ۱۳۵۱
- ۳- حاشیه نشینان بندر عباس - بهمن ماه ۱۳۵۱
- ۴- حاشیه نشینان همدان و کرمانشاه - اردیبهشت ماه ۱۳۵۲
- ۵- حاشیه نشینان اهواز - مهرماه ۱۳۵۲
این گزارش در واقع جمع‌بندی مسائل و دستاوردهائی است که در این پژوهش‌ها بررسی و نوشته شده است. شکی نیست که امروزه ابعاد آماری زندگی حاشیه نشینان آن‌گونه نیست که در این گزارش آمده است. اما از آن‌جا که این گزارش با اتکاء به‌مقوله‌های آماری تصویری از زندگی حاشیه‌نشینان به‌دست می‌دهد مهم است چرا که اطلاعات ما از این گروه، امروزه هم ناچیز است. این حاشیه‌نشینان امروز هم یکی از گروه‌های محروم اجتماعی‌اند که در واقع نه شهر‌ی‌اند و نه‌روستائی، یعنی شهر نه آنان را در خود جذب کرده است و نه از خود رانده است. و این حالت فقط مربوط به‌نوع مسکن با موقعیت مکانی سکونت این افراد نیست بلکه آنان در همهٔ جنبه‌های اقتصادی - فرهنگی و اجتماعی زندگی خود با این حالت «نه شهری و نه روستائی» دست بگریبانند
(کتاب جمعه)
- تعریف حاشیه‌نشین: قبل از بررسی جامع و همه جانبهٔ وضع حاشیه‌نشینان، با توجه به‌نحوهٔ تصرف محل سکونت، نوع مسکن را ضابطهٔ تشخیص جامعهٔ حاشیه‌نشین در نظر می‌گرفتند. اما در عمل مشاهده شد که برای شناسائی حاشیه‌نشینان محدود کردن «نوع مسکن و نحوهٔ تصرف» ملاک جامعی نیست. زیرا کسان دیگری از قبیل کوره‌نشین‌ها، یعنی ساکنان اطاق‌های کوره‌ها، بودند که با رضایت مالک یا کارفرما در مسکن‌هائی غیر از آلونک، زاغه و چادر سکونت داشتند و از نظر نوع مسکن باید جزو جامعهٔ حاشیه‌نشین به‌حساب آیند. بنابراین تصمیم گرفته شد که «کیفیت و نوع مسکن، بدون در نظر گرفتن وضع حقوقی سکونت،» ملاک تشخیص باشد. بر این مبنا «حاشیه‌نشین شهری» به‌خانوارهائی اطلاق می‌شود که مسکن آنان یکی از این مکان‌ها باشد:
- ۱. آلونک: مسکن یک اطاقی که با مصالح کهنه و نامتعارف، معمولاً آجر و سنگ و گل و قوطی و حلبی سرهم بندی شده باشد.
- ۲. زاغِه: محل سکونتی است که در آن مصالحی به‌کار نرفته و پائین‌تر از سطح زمین یا در دیوارهٔ گود یا کوه کنده شده باشد [چیزی به‌گونهٔ «بوم کند»].
- ۳. کَپَر: محل سکونتی که بادله و حصیر و خشت، یا حصیر خالی ساخته شده باشد.
- ۴. چادر: شامل چادر کامل و یا چادرهائی که با پارچه، نایلون و مواد مشابه دیگر سرهم بندی شده باشد.
- ۵. اطاق: محل سکونتی است از خشت و گل و آجر که به‌صورت منظم ساخته شده باشد و امّا شکل و کیفیت آن از خانه‌های معمولی شهرها کاملاً متمایز است.
- ۶. قَمیر: محل سکونتی است که از قمیرهای (محل چیدن و پختن خشت) واحدهای کوره‌پزی متروک به‌وجود آمده باشد.
- ۷. زیرزمین: محل سکونتی است که در پائین‌تر از سطح زمین ایجاد شده و در ساخت آن مصالح به‌کار رفته باشد.
- ۸. مقبره: اطاق‌هائی است که در صحن امامزاده ساخته شده‌باشد، که هم محل دفن مردگان است هم محل سکونت زندگان.
- ۹. کَرگین: محل سکونتی است که دیوارهای آن با مصالح ساختمانی - معمولاً خشت و گِل - و سقف آن با حصیر و مشابه آن ساخته شده باشد.
- ۱۰. دیواره‌کپری: محل سکونتی که با سرهم‌بندی مصالح ساختمانی - بلوک سیمانی یا خشت و گل - ساخته شده و در مقابل آن سایبانی از حصیر و مشابه قرار داشته