ملاحظاتی دربارهٔ کتاب «یی جینگ»
 | تایپ این مقاله ناقص است. لطفاً قبل از شروع به تایپ صفحهٔ راهنما را ببینید. |
- مقاله‌ای که می‌خوانید مختصری است درباره‌ی کتاب یی‌جینگ Yiking، یکی از نه کتاب کلاسیک چین باستان. از این کتاب ترجمه‌های متعددی به زبان‌های باختری در دست است و به کرات مورد تحقیق و بررسی قرارگرفته و هم‌چنان هرساله آثاری تحقیقی درباره‌ی آن منتشر می‌شود.
- این مختصر به هیچ‌وجه شایستگی آن را ندارد که به‌عنوان یک کار تحقیقی درباره‌ی یی‌جینگ تلقی شود، به‌ویژه که هنگام نگارش آن، به علت عدم دسترسی به منابع، از ذکر بسیاری نکات باارزش خودداری شده‌است.
- لازم به تذکر است که بخشی از آن‌چه در این‌مقاله آمده، از مجموعه درس‌های استاد محترم، پروفسور ایزوتسوی ژاپنی، که در انجمن شاهنشاهی فلسفه سابق تدریس می‌کردند اقتباس شده‌است. ولی چون هیچ‌گونه متنی از ایشان در اختیار من نبود و ضمنن همان‌طور که تذکر دادم در این لحظه دسترسی به هیچ منبعی ندارم تقاضای من این است که آن‌چه در اینجا نوشته شده صرفن به‌عنوان یک سلسله اطلاعات اولیه گرفته شود و تا زمانی‌که متن‌های تحقیقی معتبرتری به زبان فارسی ترجمه نشده‌است، خوانندگان تمامی این مطالب را با احتیاط تلقی کنند.
ش. پ
یی جینگ Yiking را، فقط علاقه‌ی مفرطی که نخستین امپراتور چین چین شه خوانگ تی به جادوگری داشت از خطر نابودی نجات می‌بخشد. شه، پادشاه ایالت چین، با استفاده از خستگی ناشی از جنگ‌های چهارصدساله‌ی امیران ایالت‌های مختلف، و با اتکا به موقعیت ممتاز نظامی ایالت چین [که برای خارجیان تبدیل به نام تمامی کشور می‌شود] و با پشتوانه‌ی قدرت و اعتماد‌به‌نفس خود، به کوتاه کردن دست تمامی امیران و ایجاد وحدت کشور، توفیق می‌یابد. آن‌گاه عنوان‌های خوانگ و تی را از فرزانگان و خردمندان اساطیری به‌وام می‌گیرد و می‌شود چین شه خوانگ تی نخستین امپراتور چین- که قرار است اعقابش تا ده‌هزار نسل بر آن کشور حکومت کنند، اما سلسله‌اش تنها بیست و دو سال دوام می‌آورد.
امپراتور، از میان عناصر پنجگانه، فضیلت‌های آب را برگزیده‌است، جهت او شمال است و رنگ لباس‌ها و پرچم‌هایش سیاه. این هر سه، آب و شمال و سیاه، به تمامی، خصلت‌های ویژه‌ی یین Yin را دربردارند. امپراتور با این گزینش‌ها در حقیقت خطوط کلی سیاستش را نیز تعیین می‌کند؛ سدها و حصارهای فراوانی بر رود زرد- بلای جان و مال مردم چین - می‌بندد و دیوار چین را که پیش از او به صورت قطعات پراکنده وجود دارد تکمیل می‌کند و بدین‌گونه میلیون‌ها چینی را به‌کشتن می‌دهد و به قولی نسلی را فدای ده‌هزار نسل می‌کند. ـ او، آب و شمال را بی‌جهت برنگزیده‌است!
امپراتور هم‌چنین می‌خواهد رعایای خود را وادارد که او را آغازگر تاریخ بشناسند و بپذیرند که همه‌چیز با او شروع می‌شود، و از این جهت تمامی آثار ادبی و هنری و فلسفی چین محکوم به فنا می‌شوند. هزاران هزار جلد کتاب خاکستر می‌گردد و صدها ادیب و متفکر و نویسنده طعمه‌ی مرگ می‌شوند. امپراتور می‌خواهد به عمر جاودانی برسد، چرا که خود او می‌باید میوه‌ی این کرده‌ها را برداشت کند. پس، لشکری از جادوگران و پزشکان به جست‌وجوی گیاه‌ها و آب‌ها و اکسیر جاودانگی بسیج می‌شوند.
یی جینگ بدین‌گونه است که از نابودی رهایی می‌یابد. کتاب باستانی چین که سده در سده مورد مشورت پادشاهان و ادیبان آن سرزمین قرارگرفته، خود را به امپراتور مغرور نیز تحمیل می‌کند، و با پشت‌سر نهادن این قران، متجاوز از هزار و دویست سال پس از او نیز به زندگی ادامه می‌دهد تا سرانجام به صورت میراث فرهنگ چین به تمامی فرهنگ‌های جهان سفر کند.
***
یی جینگ را - که به ئی چینگ و ئی کینگ نیز شهرت دارد - می‌توان کتاب تحولات و تغییرات نامید. یی معنایی نزدیک به تغییرات یا تحولات یا جهش‌ها دارد، و جینگ به معنای کتاب یا رساله است. ریشه‌ی این کتاب در اعماق اسطوره‌های پنج هزار ساله‌ی چین پنهان شده. براساس اسطوره، نخستین نقش هشت‌گانه‌ای که پایه‌ی این کتاب را تشکیل می‌دهد بر کاسه‌ی سنگ‌پشت باستانی حک شده بوده‌است، هشت فرزانه‌ی نخستین آن نقوش را کامل کرده‌اند و پادشاهی زندانی، به تدوین اصول آن همت گماشته‌است. و یی جینگ امروزین که در دست ماست به کنفوسیوس نسبت داده شده.
کتاب شرح منطقی رفتارها و کردارهایی است که می‌تواند میان