آب و عطش ۱
 | این مقاله در حال تایپ است. اگر می‌خواهید این مقاله را تایپ یا ویرایش کنید، لطفاً دست نگه دارید تا این پیغام حذف شود. |
درآمد: آشنائی با جزیره هرمز
جزیره هرمز در 18 کیلومتری جنوب شرقی بندر عباس و در دهانه خلیج فارس واقع شده است. از نظر تقسیمات کشوری، هرمز تابع شهرستان قشم از استان هرمزگان (بندر عباس) است.
نزدیک‌ترین فاصله میان هرمز تا ساحل بندر عباس حدود 9 کیلومتر است و فاصله آن با هر یک از جزایر قشم و لارک 18 کیلومتر است.
بیش‌تر قسمت‌های این جزیره کوهستانی است، اما در شمال و غرب جزیره جلگه‌های کوچک و همواری وجود دارد.
«طبقات خاک جزیره که به «طبقات هرمزی» معروف است آمیخته‌ئی است از شیست‌های رستی و ماسه‌ئی و قطعات گچی و نمکی»[۱]
جزیره فاقد آب شیرین است. چرا که به دلیل وجود طبقات نکی جزیره، آب تمام چشمه‌ها شور است. و باز به دلیل همین طبقات نمکی است که آب چاه‌ها نیز تلخ و غیر قابل آشامیدن است. هرمز فاقد رودخانه آب شیرین است. چشمه‌هایی که از ارتفاعات وسط جزیره می‌جوشد نیز شور و در بستری از نمک جاری است.
رگه‌های ضخیمی از خاک سرخ که در قسمت جنوبی جزیره وجود دارد، و نیز کوههای نمک، که در نقاط کوهستانی جزیره فراوان است، امکانات مناسبی برای فعالیت‌های معدنی استخراج خاک و نمک در جزیره فراهم آورده است.
هوای جزیره گرم و مرطوب و میزان بارندگی در جزیره بسیار ناچیز است.
فقدان آب شیرین و محدود بودن خاک مناسب برای رویش گیاه، ناچیز بودن پوشش گیاهی هرمز را موجب شده است. تنها در قسمتهایی از خاک جزیره بوته‌های خودرو و در نقاط محدودتری تعدادی درخت بصورتُنُک وجود دارد. به دلیل نبودن آب شیرین و شور بودن خاک فعالیت‌های تولیدی کشاورزی در جزیره ناممکن است.
مشکل فقدان آب شیرین عمده‌ترین مسئله اجتماعی ساکنان این جزیره است. کم یا بیش همه آب آشامیدنی جزیره را با دو «دوبه»[۲] روزانه از بندرعباس به جزیره می‌آورند. گنجایش دوبه‌ها و آب انبارهای موجود در جزیره بیش از 8 لیتر در روز نمی‌تواند باشد. قیمت تقریبی هر 18 لیتر آب (در پیت‌های بنزین) در جزیره حدود 8 ريال است. چون توزیع و فروش توسط اداره معدن خاک سرخ صورت می‌گیرد، تنها برای خانوارهای شاغل در معدن تخفیفی در قیمت آب بها قائل می‌شوند.
خرید آب از آب انبار، با توجه به این مسئله که خانوارها ناگزیرند آب آشامیدنی را بطور روزانه تامین کنند، در مقابل آب انبار به چشم می‌خورد.
جزیره از نظر بهداشت و درمان وضع رقت‌انگیزی دارد. بدلیل فقدان حمام، استحمام عمدتاً در آب دریا انجام می‌گیرد، و از آن رو که در جزیره محل ویژه‌ای برای معدوم کردن و حتی انبار کردن زباله وجود ندارد، زباله‌ها را درساحل دریا خالی می‌کنند و مد آب نیز آن را با خود به دریا می‌برد و در نتیجه آب‌های حاشیه ساحل بسیار آلوده و متعفن است، از این رو در حال حاضر آب دریا به مهمترین مرکز انتقال بیماری‌های واگیر مبدل شده است.
تراخم، جوش‌های چرکین، بیماری‌های انگلی و روده‌ای، بیماری‌های قارچی در جزیره بسیار رواج دارد. این بیماری‌ها عمدتاً ناشی از کمبود آب، عدم رعایت بهداشت، آلودگی محیط زیست، آلودگی آب دریا، فقدان ویتامین (عدم مصرف میوه و سبزیجات و ...) فقر غذایی و عد تنوع غذایی است.
از هر ده نفر ساکن جزیره یک نفر به علت ابتلاء به تراخم به‌کلی نابیناست، و مابقی نیز اغلب مبتلا به تراخم‌اند.
جمعیت چزیره در حدود 3000 نفر است. این تعداد در میان 588 خانوار توزیع شده است. عسمت عمده خاوارهای ساکن هرمز مهاجرانی‌اند که در چند دهه گذشته از جامعه باغبانی روستاهای اطراف میناب به این جزیره کوچ کرده‌اند.
ساکنان جزیره را متوان به چهار گروه اجتماعی اصلی، یعنی صیادان، سوداگران، کارگران و کارکنان دولت تقسیم کرد. گروه اجتماعی صیادان هم به دلیل کثرت و هم به دلیل کارکرد اقتصادی در حیات اجتماعی جزیره مهمترین نقش را ایفا می‌کند.
محور اساسی فعالیت اقتصادی اهالی در وهله اول صید میگو و ماهی و سپس کار در معدن خاک سرخ و آنگاه خدمات و فعالیت‌های سوداگری است. درواقع حیات اقتصادی جزیره متکی به فعالیت صیادی است. در حدود نیمی از شاغلان مرد جزیره به صیادی و جاشوئی اشتفال دارند، و هم از اینجاست که حیات اجتماعی و نیز ساکنان جزیره تا حدود زیادی تابع روابط حاکم بر فعالیت‌های صیادی است.
صیادی در جزیره هرمز به متابه یک فعالیت اقتصادی عمده به سه عامل مهم ابزار وسایل، نیروی کار(صیادان) و منابع (محل‌های صید) بستگی دارد. در اینجا کوشش می‌شود ابعاد، فعالیت‌ها و ویژگی‌های هر یک از این سه عامل در یک کل همبسته بررسی شود.