شطرنج جوانان پیکار اندیشه‌ها ۱۲
 | این مقاله در حال تایپ است. اگر می‌خواهید این مقاله را تایپ یا ویرایش کنید، لطفاً دست نگه دارید تا این پیغام حذف شود. |
نوشتهٔ ج. ان. واکر
ترجمهٔ جهانگیر افشاری
فضای بازی و مرکز صحنه (۳)
همان‌گونه که قبلاً اشاره شد، مهره‌ها در مرکز صحنه کارآئی چشم‌گیری دارند... به‌نمونه زیر که حاصل نشست بوریس اسپاسکی و یکی از قهرمانان شطرنج انگلستان است توجه کنید. در این ترکیب اسب سفید از موقعیت ممتازی برخوردار است و می‌تواند تمام صحنه را زیر سیطره خود داشته باشد. اسپاسکی این اسب را به‌منظور رسیدن به‌هدف نهائی و باز کردن راه یورش سهمگین بعدی، فدا می‌کند:
| 1 – Ce5 x f7! | 1 – Re8 x f7 |
| 2 – Dc2 – f5 + کیش | 2 – Rf7 – g7 |
| 3 – Df5 – e5 + کیش | 3 – . . . . . . . |
وزیر سفید در سنگر مستحکمی مستقر شده. از این سنگر می‌تواند ستون (e) را زیر نفوذ داشته باشد و در مراحل بعدی با حالتی تهدیدآمیز به‌خانه e7 و حتی e8 برود و حریف را مورد هجوم قرار بدهد... قدرت وزیر سفید در این خانه بسیار زیاد است، زیرا می‌تواند جناح راست و چپ خود را کنترل کند و در همین شرائط قادر است در برابر حرکت شیطنت‌آمیز سیاه که عبارت است از گرفتن پیاده سفید c8 به‌وسیله وزیر a3، به‌راحتی نقش دفاعی بازی کند... مقایسه کارآئی وزیر سفید e5 که در مرکز صحنه است با همتای غیرهمرنگ او که در خانه a3 جا خوش کرده و هیچگونه نظارتی بر صحنه مبارزه ندارد، خیلی آسان است:
| 3 – . . . . . . . . | 3 – Rg7 – g8 |
| 4 – Th1 x h4 | 4 – d7 – d6 |
| 5 – De5 – g3 + | 5 – Rg8 – f7 |
| 6 – Th4 – f4 + | 6 – Rf7 – e8 |
| 7 – Dg3 – g7 | 7 – تسلیم می‌شود |
وزیر سفید بی‌باکانه به‌هر سو می تازد و به‌همتای خود حتی اجازه نمی‌دهد نفسی به‌راحتی بکشد... فهرست زیر تعداد حرکات را – صرف نظر از خوبی و بدی هر حرکت – به‌وضوح مشخص می کند:
| سیاه | مهره | سفید | ||
| ۹ | .......................................... | وزیر | .......................................... | ۱۲ |
| ۱ | .......................................... | رخ وزیر | .......................................... | ۸ |
| ۳ | .......................................... | رخ شاه | .......................................... | ۴ |
| ۳ | .......................................... | اسب | .......................................... | ۷ |
| ۰ | .......................................... | فیل | .......................................... | ۲ |
| ۱۶ | جمع کل | ۳۳ |
جدول فوق نشان می‌دهد که مهره‌های سفید به‌دلیل نزدیکی به‌مرکز دو برابر مهره‌های سیاه امکان جابه‌جائی دارند و جالب این که نُه حرکت از جمع شانزده حرکت سیاه، سبب از دست رفتن مهره‌ئی خواهد شد... بنابراین می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که :
الف: سفید با نظارت بر مرکز صحنه می تواند در میدان گسترده‌ئی فعالیت کند و با امکاناتی که دارد به‌مرحلهٔ تهاجمی برسد.
ب: اکثر مهره‌های سیاه... شکل شماره سی و هفت ... در حاشیه صحنه مستقر شده‌اند و بدیهی است که نمی‌توانند بر مرکز صحنه نفوذی داشته باشند.
ج: تسلط و نفوذ سفید بر مرکز صحنه آن چنان است که نیروی سیاه را به‌دو نیم کرده و فاصله به‌قدری زیاد است که مهره‌های جناج وزیر قادر نیستند کمکی به‌مهره شاه که در جناح دیگر مستقر شده، بکنند.
***
دام گستر!
به‌یکی از زبده دستآوردهائی که به‌سال ۱۹۷۸ در مسابقات قهرمانی میان آناتولی کارپف A. Karpov از یک سو و ویکتو کورچنوی V. Korchnoi از سوی دیگر به‌دست آمده و در تاریخ شطرنج زیر عنوان شانزده همین بازی به‌ثبت رسیده، توجه کنید. کورچنوی برای نخستین بار در طول این مبارزات از دفاع فرانسوی بهره می‌گیرد. آخرین باری که کاربرد این سیستم را به‌محک آزمایش زده، در مبارزه نهائی با بوریس اسپاسکی B. Spassky بوده:
| کارپف: سفید | کورچنوی: سیاه |
| 1 – P – e4 | 1 – P – e6 |
| 2 – P – e4 | 2 – P – d5 |
| 3 – C – d2 | 3 - . . . . . . . |
کارپف، از واریاسیون تاراش که عبارت از: 3 – C – d2 باشد بهره گرفت... تعجب نکنید! او قبلاً به‌سال ۱۹۷۴ در بازیهای نهائی در برابر کورچنوی، هفت بار از این واریاسیون بهره گرفت وکاربرد آن را به‌خوبی می‌شناسد:
| 3 – . . . . . . . | 3 – P – c5 |
| 4 – Pe4 x P | 4 – Pe6 x P |
| 5 – F – b5 + | 5 – . . . . . . |