تقویم زندگی ناظم حکمت

کتاب جمعه سال اول شماره ۲ صفحه ۶۳

کتاب جمعه سال اول شماره ۲ صفحه ۶۴

کتاب جمعه سال اول شماره ۲ صفحه ۶۵

کتاب جمعه سال اول شماره ۲ صفحه ۶۶

۱۹۰۲: تولد ناظم حکمت در سالونیک. خانوادهٔ حکمت از قشرهای مدیریت نظامی و اداری امپراتوری عثمانی بودند. شاخه مادری شاعر ـ که لهستانی تبار بود ـ گرایشی غربی و تجددطلب داشت و در مقابل، شاخهٔ پدری او به سنت‌های خاص ترک و شرقی وابسته بود. جنبش «ترک‌های جوان» در پاریس علیه استبداد سلطان عبدالحمیدثانی مبارزه می‌کرد. ظهور آثار شاعرانه به شعر هجایی (نوعی عروض عامیانهٔ ترکی که قرن‌ها از طرف شاعران ترک متروک مانده بود).

۱۹۰۸: انقلاب ترک‌های جوان. استعفای سلطان بر اثر فشار سازمان سیاسی «ترقی» و احیای نظام مشروطیت سال ۱۸۷۶. نخستین اعتصاب مهم کارگران راه‌آهن، که به تدریج به سایر بخش‌های صنعتی نیز رخنه می‌کند.

۱۹۰۹: بروز حوادث خونین در استانبول. جنبش مرتجعانی که به وسیلهٔ سلطان تحریک شده بودند عزل سلطان و پایان استبداد

۱۹۱۰: تاسیس حزب سوسیالیست عثمانی با گرایش‌های ایدئولوژیک متشتت مصطفی صبحی که در آینده بنیان‌گذار حزب کمونیست ترک خواهد شد ـ در پاریس تحصیل می‌کند و با محافل طرفداران ژان ژورس در ارتباط است. تشکیل گروه «فجر آتی» که در ادبیات و هنر گرایش‌های غربی و فردگرایانه دارد. این گروه در ۱۹۱۲ منحل می‌شود.

۱۹۱۱: جنگ ترکیه و ایتالیا. ایتالیا تریپولی را ضمیمهٔ خود می‌کند. انتشار «دفتر هالوک» از توفیق حکمت شاعر معترض و انسان‌گرا. تأسیس مجلهٔ «قلم‌های جوان». وسوسهٔ تصفیهٔ زمان(زبان) ادبی از عناصر عربی ـ ایرانی.

۱۹۱۳: ناظم حکمت نخستین شعرش را زیر عنوان «فریاد وطن» می‌نویسد. دومین جنگ بالکان.ـ دولت‌‌های بالکان از امپراتوری عثمانی جدا می‌شوند.

۱۹۱۴: ناظم حکمت در مدرسهٔ «نیشان تاش» تحصیل می‌کند. ناظم شعرهای متعددی در شکل هجایی و با روحیهٔ میهنی و احساساتی می‌نویسد.

۱۹۱۵: دفاع از داردنل به فرماندهی «مصطفی کمال» («آتاتورک» آینده).

۱۹۱۷: ناظم حکمت وارد مدرسهٔ دریائی می‌شود. شعرهای متعدد همراه طراحی‌ها و نقاشا‌های او. (این قبیل آثار ناظم که بین سال‌های ۱۹۱۳ تا ۱۹۲۰ پدید آمده به وسیلهٔ خواهرش سمیه در ده دفتر دست‌نویس جمع‌آوری شده است).

۱۹۱۸: جدایی والدین ناظم، که او را سخت رنجور می‌کند. انتشار نخستین شعر ناظم در ینی مجموعه (مجلهٔ مجموعهٔ جدید).

۱۹۱۹: ناظم حکمت به جنبش اعتراضی و تظاهرات بزرگ استانبول علیه اشغال کشور می‌پیوندد. پیاده شدن لشکرهای یونانی در ازمیر. آغاز مقاومت ترک‌ها در جنگل‌های کوهستانی آناتولی. آمدن 'مصطفی کمال به سامسون (بندر دریای سیاه).

'۱۹۲۰: ناظم حکمت دورهٔ مقدماتی را در مدرسهٔ دریایی می‌گذارند. بیماری ذات‌الجنب و معالجه در خانهٔ پدری. به مجرد بهبود یافتن آماده می‌شود که مخفیانه به نهضت مقاومت بپیوندد. به عنوان وداع، برای پدرش که از قصد او بی‌خبر است، شعری را که دربارهٔ آناتولی سروده به‌جا می‌گذارد. اشغال رسمی استانبول. اشغالگران، پارلمان را منحل می‌کنند و یک جکومت ایالتی در آنکارا تشکیل می‌شود. مطصفی کمال از طرف حکومت سلطان استانبول محکوم به مرگ می‌شود. انجمنی از نمایندگان حکومت موقت آنکارا به مسکو می‌روند. عقد موافقتنامهٔ نظامی میان حکومت آنکارا و اتحاد شوروی. نخستین کنگرهٔ خلق‌های خاور زمین در باکو (با شرکت ۲۳۵ نمایندهٔ ترکیه) و نخستین کمک نظامی شوروی به نهضت مقاومت ترک. تاسیس حزب کمونیست ترکیه وسیلهٔ مصطفی صبحی که در شوروی اقامت دارد. تشکیل یک حزب کمونیست مخفی در ترکیه و یک حزب کمونیست علنی وسیلهٔ دستیاران مصطفی کمال. انتشار آثار سوسیالیستی در آناتولی.

۱۹۲۱: عزیمت ناظم حکمت با کشتی، برای الحاق به نیروی مقاومت در آناتولی. ملاقات با اسپار تاکیست‌های ترک که از آلمان برای پیوستن به مبارزان آناتولی بازگشته‌اند. نه روز پیاده‌روی به سوی آنکارا. مشاهدهٔ مستقیم روستائیان مبارز آناتولی و تیره بختی‌ها و قربانی‌هاشان. ناظم حکمت از طریق ترابوزان به اتحاد شوروی عزیمت می‌کند و در آنجا از خبر قتل مصطفی صبحی و همراهانش که برای ارائهٔ پیشنهاد وحدت سیاسی به ملاقات مصطفی کمال می‌رفتند آگاه می‌شود. امضای معاهدهٔ ترکیه و شوروی.

۱۹۲۲: عزیمت ناظم حکمت از طریق تفلیس به باتوم و مسکو، و تحصیل در دانشگاه ملل شرق kutv. آشنایی با ادیبان روس. تحقیقات فوتوریستی و ساختی در هنر. انحلال حزب کمونیست رسمی از طرف حکومت رسمی آنکارا.

۱۹۲۳: سفر حکمت به لنینگراد: او کنفرانس‌های کامنیف، رینویف، رادک و بوخارین را با علاقه تعقیب می‌کند. ازدواج با یک دختر هموطن به نام نوشه خانم که شاعر را دوست می‌داشت و در پی او به مسکو رفته بود. این ازدواج یک سال بیشتر نمی‌پاید. آنکارا پایتخت نرکیهٔ جدید می‌شود. اعلام جمهوری ترک. ترجمهٔ مانیفست کمونیست به ترکی. توقیف رهبران حزب سوسیالیست کارگران و دهقانان ترک، و اعتصاب در معادن، کشاورزی، آبجو سازس، راه‌آهن و چاپخانه‌ها.

۱۹۲۴: ناظم حکمت از کسانی است که تابوت لنین را بدوش می‌کشند. الفاء خلافت اسلامی. غیر مذهبی شدن آموزش و پرورش. تدارک یک حکومت قانونی با الهام از رژیم‌های غربی.

۱۹۲۵: حکمت به ترکیه بر‌می‌گردد پیروزی انقلاب به سود ملت نینجامید. مجاهدات ناظم حکمت در ازمیر. همکاری با مجلهٔ کلارته که ستایشگر سوسیالیسم است. عزیمت ناگزیر به مسکو و ازدواج با لنا. در ترکیه غیاباً به ۱۵ سال حبس محکوم می‌شود. تصویب قوانین اختناقی علیه آزادی‌ها (قانون تحریر سکون)

۱۹۲۶:اصلاحات مطصفی کمال (ترجمه قانون مدنی سوئیس) و تشویق بخش خصوصی. احمد هاشم اشغار «پیاله» را منتشر می‌کند و در مقدمه‌ آن از «هنر برای هنر» دفاع می‌کند.

۱۹۲۷: ناظم حمکت در شوروی. شعرهایش در شوروی چاپ می‌شود و در آذربایجان شهرتی عظیم کسب می‌کند. تصویب قوانین مخالف با تشکیلات سندیکائی. کمک به سرمایه‌گذاریی خصوصی و در چند مورد سرمایه‌گذاری‌های خارجی.

۱۹۲۸: بازگشت حکمت به ترکیه و بازداشت او در مرز اعزام به زندان آنکارا و آزادی پس از هفت ماه در باکو منتخبی از شعرهای انقلابی او منتشر می‌شود. همکاری با مجلهٔ «ماه مصور» با گرایش‌های پیشرو.

۱۹۲۹: انتشار مجموعهٔ «۸۳۵ سطر» از ناظم حکمت در استانبول. مجموعه شعری که توفیقی خیره کننده در پی دارد، و ضوابط شعری ترک را در هم می‌ریزد. تشدید قوانین ضد کمونیستی

۱۹۳۰: انتشار آثار دثگر ناظم حکمت: «یک + یک = یک» و «سه ضربه در» ـ در عین حال ناظم از طریق شعرها و نوشته‌هایش نبردی را علیه بت‌های ادبی آغاز می‌کند. یک جبههٔ مخالف که توسط قدرت‌های رسمی پشتیبانی می‌شود علیه ناظم حکمت شکل می‌گیرد.

۱۹۳۱: حکمت مجموعه شعری منتشر می‌کند به‌نام«شهری که صدایش را از کف داده است». ـ محتوای این اشعار «فتنه انگیز» شناخته می‌شود. شاعر را بازداشت و سپس آزاد می کنند. مجمع زبانشناسی ترکیه اصلاحاتی را در زبان آغاز می‌کند.

۱۹۳۲: انتشار مجموعه شعرهای«تلگرامی که از شب می‌آمد» و «چرا بنرجی Benerci کشته شد؟» و نمایشنامه‌های «جمجمه» و «خانهٔ مردگان» از حکمت. بازداشت مجدد او. سیاست دولتی کردن در زمینه‌های اقتصادی. توقیف چپگرایان. چاپ رمان «بیگانه» اثر کارا عثمان اوغلو که نمایشگر آگاهی روشنفکران ترک از واقعیات روستاهای آناتولی است.

۱۹۳۳: در زندان«بروس». ناظم منتظر محاکمه است. کیفرخواست دادستان برای او تقاضای مرگ کرده است.

۱۹۳۴: محکومیت ناظم حکمت به ۵ سال زندان.

۱۹۳۵: در پی عفو عمومی، حکمت از زندان آزاد می‌شود. پیشه روزنامه‌نگاری اختیار می‌کند و مقالاتش را به امضای «اورهان سلیم» می‌نویسد. انتشار «نامه‌ها به تارانتابابو» که از تجاوز فاشیسم ایتالیا در اتیوپی متاثر است. چاپ جزوه‌ئی درباره‌ی فاشیسم. رمان «خون خاموشی می‌گیرد» را به صورت پاورقی چاپ می‌کند. چاپ مجموعه شعر «تصویرها» و نمایشنامه‌ي «انسان فراموش».

۱۹۳۶: انتشار حماسه‌ی «شیخ بدرالدین پسر قاضی سیماوناSimvna. ترجمه‌ی شعرهایش به فرانسه. ازدواج با خدیجه پیرایه.

۱۹۳۸: توطئه علیه حکمت و توقیف او. محکومیت در دادگاه بدوی به ۱۵ سال زندان. مرگ آتاتورک. تصویب قانون ممنوعیت سندیکاها.

۱۹۳۹: محکومیت حکمت در دادگاه تجدیدنظر به ۲۰ سال زندان. تاسیس گاهنامه «ینی ادبیات» (ادبیات جدید) مدافع اصول رئالیسم سوسیالیستی.

۱۹۴۰:‌ حکمت در زندان بروس آغاز مکاتبه با کمال طاهر، و دوستی با اورهان کمال هم سلولییش.

۱۹۴۱: بیماری حکمت که ۱۲ کیلو از وزن او می‌کاهد. آغاز نگارش «چشم‌اندازهای آدمی». انتشار «غریب» - مجموعهٔ شعر مشترکی از اورهان ولی، اوکتای رفعت و ملیح جودت آندای (بیانیهٔ گرایش نوین شاعرانه‌ئی که ارزش‌های سنتی و هر نوع تقلید را تخطئه می‌کند). این مجموعه که در شعر آزاد است مکتبی پدید می‌ٱورد که تا سال ۱۹۵۰ بر جو ادبی تسلط خواهد داشت.

۱۹۴۲: حکمت به کار شاعرانهٔ خود ادامه می‌دهد و در ضمن جنگ و صلح تولستوی را هم ترجمه می‌کند. فشار و توقیف و تبعید روشنفکران و کارگران چپ.

۱۹۴۳: حکمت برای تآمین معاش در زندان پارچه‌بافی می‌کند. آغاز سرودن « شعرهائی نوشته شده در میان ساعت ۲۱ و ۲۲» و رباعیات.

۱۹۴۵: کار روی «چشم اندازهای آدمی» و «شعرهائی نوشته شده میان ساعت ۲۱ و ۲۲» ادامه دارد. شعری به نام «دشمنان» درباره انهدام تاسیسات روزنامهٔ مترقی «تان».

۱۹۴۶: بیماری ناظم حکمت. تقاضا از پارلمان برای تجدید محاکمه. کار روزانه ده ساعت برای ادامه‌ زندگی. بیماری او شدت می‌گیرد. عزیز نسین طنز نویس بزرگ، مجلهٔ هجوآمیز «مارکوپاشا» را با کمک صباح الدین علی منتشر می‌کند.

۱۹۴۷: ابتلای ناظم به آنژین دوپواترین. بروز دردهای کبدی. نگارش «شعرهائی درباره زندگی». آغاز نفوذ امپریالیسم امریکا در ترکیه.

۱۹۴۸: ابتلا به بیماری دیگر (تنگ نفس، دردهای قلبی). چند نمایشنامه می‌نویسد: «شیرین و فرهاد» و «صباحت». حکمت عاشق شده است، معشوقه «منور» نام دارد. قتل رمان نویس صباح‌الدین علی.

۱۹۴۹: بروز حمله‌های قلبی و عصبی در ناظم حکمت. نمایشنامه «یوسف و زلیخا» را می‌نویسد. مقالاتی در مطبوعات چاپ می‌شود که آزادی شاعر را تقاضا می‌کنند.

۱۹۵۰: فشار مطبوعات برای آزادی شاعر. زمزمه‌ عفو عمومی. اعتصاب غذای ناظم حکمت. شعر «پنجمین روز اعتصاب غذا». مداخلهٔ روشنفکران همه کشورها (و از آن جمله: اراگوت، تزارا و دیگران) برای آزادی ناظم. مدیریت زندان جکمت را فریب می‌دهد، و به او نوید می‌دهند که به خاطر وضع مزاجیش عفو خواهد شد. ناظم اعتصاب غذا را می‌شکند و به بیمارستان استانبول منتقل می شود ولی از عفو خبری نیست. ناظم دومین اعتصاب غذا را آغاز می‌کند. نمایش‌های پرشور در تقاضای آزادی شاعر. مادرش در خیابان دست به تظاهرات می‌زند. سه شاعر بزرگ: اورهان ولی، ملیح جودت و او – رفعت، به نشان همدردی با حکمت دست به اعتصاب غذا می‌زنند. حمایت فعالان جوان و روشنفکران بی‌شماری که در هفدهمین روز اعتصاب غذای او اعلامیه‌ئی امضا می‌کنند که در آن فقدان یک حکومت مسئول در کشور یادآوری شده، از حکمت می‌خواهند خود به اعتصابش پایان دهد و در انتظار حکومت جدید بنشیند. ناظم اعتصاب غذا را می‌شکند. عفو عمومی تصویب می‌شود. ناظم آزاد می‌شود و به منور می‌پیوندد.

۱۹۵۱: احضار شاعر برای «خدمت نظام». حکمت احساس خطر می‌کند و پنهانی از کشور خارج می‌شود. ترجمهٔ گزیدهٔ اشعار حکمت به فرانسه. در مسکو مقالاتی دربارهٔ عملیات نفوذی آمریکائیان در ترکیه می‌نویسد. توقیف اعضای ترک «جنبش هواداران صلح» و اعضای حزب کمونیست زیرزمینی ترک، با محکومیت‌های میان ۳ تا ۱۵ سال زندان.

۱۹۵۲: مشارکت حکمت در کنگره صلح. ارسال پیام برای زندانیان سیاسی الجزایری. سفر به پکن. ابتلا به انفارکتوس.

۱۹۵۳: آشنایی با نرودا. دریافت جایزه صلح، مقاللات متعدد در مطبوعات شوروی که در آن به افشاگری خشونت رژیم عدنان مندرس پرداخته است.

۱۹۵۵: شرکت حکمت در کنگره صلح هلسینکی. نگارش نمایشنامهٔ «حیله». سفر به لهستان. انشار «اشعاری در عرق و خون». قانون سانسور در ترکیه. روزنامه‌نگاران بسیاری بازداشت می‌شوند.

۱۹۵۶: ناظم نمایشنامه‌ »آیا ایوان ایوانویچ وجود داشته است؟» را می‌نویسد که در تئاترهای مسکو، چکوسلواکی و جمهوری دموکراتیک آلمان بر صحنه می‌آید و ترجمهٔ آن در مجلهٔ «عصر جدید» فرانسه ۱۹۵۸ منتشر می‌شود.

۱۹۶۷: اقامت حکمت در ورشو. انتشار ترجمه «شغلی دشوار است تبعید» در فرانسه. آوازهٔ بلند آثار طنزآمیز عزیز نسین.

۱۹۵۸: شرکت حکمت در کنفرانس نویسندگان آسیائی در تاشکند. اقامت در وین و پراگ. نحستین اقامت درپاریس. ملاقات با آراگون، الزاتریوله، مرسناک Mercenac و دیگران. در صوفیه نمایشنامه‌های «گاو» و «ایستگاه» او منتشر می‌شود.

۱۹۵۹: اقامت حکمت در ترکمنستان و در باکو. تظاهرات دانشجویان در استانبول و آنکارا. حالت فوق‌العاده اعلام می‌شود. کودتای نظامی. حزب دموکرات منحل می‌شود. رهبران حکومتی و رئیس جمهور بازداشت می‌شوند.

۱۹۶۰: انتشار «مرگ در میدان» که به شهدای دانشجویان استانبول در جریان مبارزه علیه حزب دموکرات تقدیم شده است. نگارش نمایشنامه‌های «تارتوف» و «شمشیر داموکلس» و فیلمنامهٔ «افسانه‌ عشق» سفر به پراگ و رم. ازدواج با وراتولیاکوا.

۱۹۶۱: انتشار مجموعه‌س شعر «پاریس، گل سرح من» در پاریس و اقامت در آن شهر. شعرهایی دربارهٔ گاگارین. سفر به کوبا. شعر بلند «گزارشی از هاوانا» و شعر «زندگینامه».

۱۹۶۲: شرکت حکمت در کنگرهٔ جهانی خلع سلاح مسکو. اقامت در پاریس انتشار «در این سال هزار و نهصد و چهل و یک» در فرانسه. اقامت در فلورانس. تاسیس حزب کارگران ترک (سوسیالیست) که به سال ۱۹۷۱ غیرقانونی اعلام می‌شود.

۱۹۶۳: سفر به افریقا: شعر بلند «گزارش از تانگانیکا» پایان نگارش رمان جدیدش به‌نام «رمانتیک ما». مرگ ناظم حکمت در سوم ژوئن در مسکو.

۱۹۶۴: انتشار شعرهای حکمت در ترکیه پس از ۲۸ سال که ممنوع بود.