گنبد کاووس صُلح شد به‌اعلیحضرت، به‌یک سیر نبات!

کتاب جمعه سال اول شماره ۸ صفحه ۱۴۸

کتاب جمعه سال اول شماره ۸ صفحه ۱۴۹

کتاب جمعه سال اول شماره ۸ صفحه ۱۵۰

شهر گنبدکاووس در تقسیمات کشوری از سال 1315 مرکز پخش بوده است. از سال 1307 عده‌ئی در آن با احداث ساختمان سکونت داشته‌اند و بنچاق‌های قدیمی خرید و فروش اماکن آن موجود است، لیکن چنان که این سند نشان می دهد این شهر را به‌اسم «قصبۀ گنبدکاووس»به‌بهانۀ حیازت و احیاء به‌نام رضاخان ثبت کرده‌اند!

از نکات جالب این سند، یکی حقوق ارتفاقی مالک (رضاخان)است که چنان که خواهیم دید حق عبور و نصب تیرهای حامل سیم تلگراف و تلفن را برای قراء مجاور به‌اجازۀ مالک عظیم‌الشأن مشروط کرده‌اند و نکته دیگر این است که پس از شهریور 1320 و تصویب قانون «استرداد املاک واگذاری»چون مالکین و متصرفین اصلی ملک می‌توانستند برای استرداد اراضی و املاک غصبی خود در دادگاه اقامۀ دعوی کنند- که در آن صورت ضمناً پرداخت خسارات آنان بابت اجرت‌المثل سال‌های غصب و مخارج وکیل و دادگاه و غیره نیز به‌عهدۀ طرف دعوی یعنی پسر رضاخان قرار می‌گرفت، به‌موجب «فرمان همایونی»مورخ سیم شهریور 1320 این اراضی به‌دولت ایران واگذار شد!- امّا پس از این که کلیۀ دعوای استرداد خاتمه یافت و وزارت دارائی خسارات مردم را پرداخت کرد، باقیماندۀ اراضی (منجمله عرصۀ شهر گنبدکاووس)پس از قدرت‌یابی و حمله ارتجاع در بهمن ماه 1327 و تعطیل و سرکوبی احزاب و سازمان‌های سیاسی و تشکیل مجلس مؤسسان قلابی و فرمایشی با دخالت ارتش در انتخابات و دستبرد زدن به‌قانون اساسی مشروطیت و تفویض تمام اختیارات قانونی به‌شخص محمدرضا، به‌موجب مادۀ واحدۀ مصوب بیستم تیرماه 1328 همۀ املاک غصبی رضاخان که قبلاً به‌دولت واگذار شده بود مجدداً به‌محمدرضا منتقل شد تا طبق برنامۀ «تقسیم اراضی»ملوکانه تا متر مربعی /5000 ریال به‌متصرفین فروخته شود!

از همین محدودۀ شهر، که محل سکونت و مرکز تجارت منطقه است، بیش از یک صد هکتار را به‌نام زمین مزروعی به‌اعضاء خانوادۀ بختیار واگذار کرده‌اند که آن‌ها هم این اراضی را پس از بیرون راندن متصرفین به‌قطعات کوچک تقسیم کرده همه را به‌دیگران فروختند. چهارصد هکتارش را هم به‌دو نفر دیگر واگذار کرده‌اند که از آن «استحصال»می‌کنند. حتی در مرکز شهر استوار بازنشسته‌ئی در این فاصله زمینی به‌مساحت سه هکتار را باغ و ابنیه ساخته عرصه و اعیانی آن‌ها را به‌نام خود ثبت کرده سند دریافت کرده بود، که«املاک پهلوی»در زمان ریاست سرلشگر مزین نه فقط سند عرصه، که حتی سند اعیانی او را هم باطل کرد و خود او را نیز با پس‌گردنی از خانه و باغش راند و پس از درهم کوبیدن ابنیه و قطع اشجار باغ، زمین آن را به‌قطعات کوچکی تفکیک کرده فروختند، که این فقط یک نمونه بود؛ اجحافات دیگر، و ماجراهای دست انداختن به‌اراضی مزروعی مردم و قطعه‌قطعه کردن آن‌ها و فروختن آن قطعات به‌امرای ارشد «علاقه‌مند به‌صیفی‌کاری و پنبه‌کاری»(!)- تا آنان نیز از خوان یغما نصیبی ببرند و بیش از پیش به‌جان «خدایگان»دعا کنند، خود مثنوی هفتاد من کاغذ است و گوشه‌های چنان غمبار و دردانگیزی دارد که بماند.

شهرستان گرگان، بخش ده، جزوه‌دان ده، پروندۀ یک، شمارۀ ملک یک، شمارۀ ثبت یک، تاریخ ثبت ملک هفتم دیماه یکهزارو سیصدو نوزده شمسی. اسم و نام خانوادگی مالک بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاهی رضاشاه پهلوی شاهنشاه کشور ایران.

شرح احوال ملک، محل ملک و حدود و مشخصات آن: ششدانگ عرصۀ قصبۀ گنبدکاووس دارای پلاک شمارۀ یک واقع در بخش ده ثبت شهرستان گرگان با حق عبور از قراء مجاور. حدود، طبق نقشه.......حقوق ارتفاقی برای قراء مجاور و جادۀ شوسه، حق عبور و حق نصب تیرهای سیم تلگراف و تلفن با اجازۀ مالک عظیم‌الشأن در مورد ثبت گواهی می‌شود. بهشتی. امضاء رئیس ثبت گرگان.

(صلح)شش‌دانگ عرصۀ مورد ثبت بالا به‌انضمام سایر املاک اعلیحضرت فقید رضاشاه کبیر در قبال یک سیر نبات به‌اعلیحضرت همایونی محمدرضاشاه پهلوی صلح گردید. امضاء قریشی. شمارۀ سند 6538 مورخ 28/6/1320. دفتر 7 اصفهان.

(فرمان)طبق فرمان همایونی مورخۀ سیم شهریور 1320، مورد صلح بالا به‌دولت ایران واگذار شده. امضاء قریشی.

(مادۀ واحده)طبق مادۀ واحدۀ مصوبۀ بیستم تیرماه یک هزار و سیصد و بیست و هشت مجلس شورای ملی، مورد صلح مجدداً به‌اعلیحضرت همایونی منتقل و با اجازۀ شمارۀ 2/2292 مورخۀ 20/2/1333 ادارۀ ثبت بالا ذیلاً [؟]به‌نام اعلیحضرت همایونی ثبت می‌شود: اول آبان ماه یک هزار و سیصد و سی و پنج شمسی. بندگان اعلیحضرت همایون محمدرضاشاه پهلوی شاهنشاه عظیم‌الشأن کشور ایران. ششدانگ عرصۀ گنبدکاووس، پلاک شمارۀ یک اصلی واقع در شهر گنبدکاووس بخش ده ثبت گرگان و دشت، انتقالی از اعلیحضرت فقید رضاشاه کبیر و دولت ایران. حدود و مشخصات و بها به‌شرح ثبت بالا. رئیس شهر گنبدکاووس قریشی.

رونوشت برابر با ثبت دفتر املاک می‌باشد. مسؤول امور دفاتر املاک گنبدکاووس، جواد طریقی (18/1/2535) (مهر:)فتوکپی با اصل ابرازی برابر است. دفتر دادگستری گرگان.