آزادی استفاده از فرستندههای رادیو تلویزیونی، بخشی از آزادی بیان است.: تفاوت بین نسخهها
سطر ۴۲: | سطر ۴۲: | ||
* صفحه ١٣٠ | * صفحه ١٣٠ | ||
− | + | | |
− | + | خواهد داد که فرهنگهای خود را زنده نگاه دارند و برنامه بزبان خود داشته باشند. | |
− | + | ولی بی پرده باید گفت که دست یافتن به چنین مقصودی (که در دراز مدت تردیدی در حصول آن نیست) مبارزه ئی طولانی و دشوار به همراه دارد. نباید تصور کرد قدرتهائی که لایحهء مطبوعات آنچنانی را پیشنهاد کرده اند که بحق با قوانین دوران انگیزاسیون مقایسه شده است و جامعهء ایران را پنج یا شش قرن به عقب می برد و در شرایطی نظیر قرون وسطی قرار هی دهد که به اجمال از آن سخن رفت به آسانی ازانحصار رادیو و تلویزیون دست برمی دارند. ولی مبارزه را باید هرچه زودتر آغاز کرد ودر دو جبهه سیاسی و فنی به پیش برد. | |
− | ولی بی | + | فعالیت فرستنده های آزاد نیز به نوبه خود منشاء مسائل تازه ای است که دلیل هائی به دست دولت و گروه های مخالف آنها می دهد ،یکی از دلائل مخالفت، تداخل امواج فرستنده هائی است که بعضی مسائل فنی را رعایت نمی کنند. در شهر رم در بعضی موارد فرستنده های آزاد در کار برج نگهبانی فرود گاهها ودر نتیجه در نشستن و برخاستن هواپیماها ایجاداختلال کرده اند. این نه بدلیل مسائل فنی لاینحل،بلکه به واسطه ء نبودن قوانین و مقررات واحدی است که برای فرستنده های آزاد تدوین شده باشد زیرا که دولت بیشتر مشغول هبارزه با آزادی پخش امواج بوده است تا صدور قوانینی برای جلو گیری از مزاحمت متقابل آنها. گرچه در طول یکسال اخیر در مقابل حدّت مساله تدابیری اندیشیده است. ظاهراً دولت فرانسه از درس کشور همسایه اش عبرت گرفته و میتوان پیش بینی کرد که بجای همگام شدن با مقتضیات زمان و آزاد کردن پخش امواج همراه؛ با وضع قانونی که مانع تداخل شود سرسختی را تا روزی که در مقابل هجوم فرستنده ها ناچار به عقب نشینی شود،ادامه خواهد داد و در آن روز موقعیت شبیه ایتالیای کنونی و حل هسائل فنی بسیار مشکلتر خواهد بود. بدین سان استدلال مخالفان آزادی پخش،به سوی دولت برمی گردد. |
− | فعالیت فرستنده های آزاد نیز به نوبه خود منشاء مسائل | + | استدلال دیگری که فریبنده تر مینماید مربوط به مالکیت دستگاههای فرستنده است. طرفداران انحصار دولت چنین عنوان میکنند که برپا داشتن یک ایستگاه فرستنده مخارجی در بر دارد که از امکانات گروههای کوچک خارج است و اگر فرستنده های آزاد رواج یابد گروههای تجارتی وابسته به سرمایه های بزرگ بیش از همه از این موقعیت استفاده خواهند کرد و رادیو |
− | |||
− | |||
− | |||
− | همسایه اش عبرت | ||
− | |||
− | |||
− | فرستنده است. طرفداران | ||
* صفحه ١٣١ | * صفحه ١٣١ | ||
نسخهٔ ۲۲ ژوئیهٔ ۲۰۱۱، ساعت ۲۳:۳۷
این مقاله در حال تایپ است. اگر میخواهید این مقاله را تایپ یا ویرایش کنید، لطفاً دست نگه دارید تا این پیغام حذف شود. |
جنبش انقلابی ایران در طول تکامل و اوج خود با آفریدن شیوههای تازهٔ مبارزه انقلابی نشان داد که در سیر تاریخ بسوی آزادی جامعهها پیشرو است. آیا در مورد آزادی رادیو و تلویزیون نمیتواند بهدستاورد کشورهائی که پیش از ما با این مساله روبرو شدهاند بیفزاید؟
لزوم یک بحث وسیع و همه جانبه در این باب وقتی آشکارتر میشود که در نظر بگیریم چند سالی است در بسیاری از کشورها از جمله ایتالیا و فرانسه و آمریکا، این موضوع بهصورت یکی از مسائل حاد و پرحرارت روز درآمده است. همه جا سخن از اینست که آیا رادیو تلویزیون بیطرف و آزاد است یا خیر و در مورد این دو رسانه گروهی معنی بیطرفی چیست.
بیان افکار و عقاید بوسیلهٔ امواج بهطریقی که هر کس از فاصله دور بتواند آن را بشنود از معجزاتی است که قرن بیستم برای ما بهارمغان آورده و بزرگترین پیشرفتی است که تا بهحال در زمینهٔ ارتباطات حاصل شده است. تا پیش از آن فقط اختراع چاپ در قرن پانزدهم را میتوان - البته با حفظ مقیاس - با اختراع رادیو و تلویزیون مقایسه کرد. مختصری دربارهٔ تاریخچهٔ روزنامهنگاری در اینجا ضروری است.
تاریخ روزنامه در اروپا در قرن سیزدهم شروع می شود. در آن زمان روزنامههای خبری دست نویس بهدرخواست تاجران و بانکداران ثروتمند بهتوسط کاتبان تهیه میشد. پس ازاختراع چأپ در اروپا هوسساتی که تولید کتاب برایشان درآمد کافی نداشت به زودی دریافتند که چاپ روز نامه فعالیت سودبخشی است زیرا کنجکاوی مردم به دلیل جنبش عظیم رنسانس و اصلاح در کلیسا و اکتشافات بزرگ جغرافیایی روزبروز بیش تر می شد. ولی این روزنامه ها در یک محیط سیاسی و اجتماعی که آزادی بیان را نمی شناخت سر برآوردند. قدرت کلیسا و اختیارات اعیان و اشراف حد و مرزی نداشت. فیلسو فان دوران رنسانس به نیروی شگرفی که یک جریان عقیدتی می تواند در برداشته باشد آگاه بودند. هاکیاول می گفت «برای حکومت کردن باید حرفی زد که هردم باورکنند ».درچنین محیطی رواج روزنامه نمی توانست با مقاومت قدرتهای حاکم روبرو نشود. البته أنقلاب مذهبی مسیحیت این مفهوم «را بیان کرده بود که فرد در مقابل حکومت حق اظهار وجود دارد ولی کلیسااین معنی را در جهت منافع خود تفسیر می کرد. و هصرانه هی کوشید تا کسی از حدوداطاعت از قدرت روحانیون و احترام به مقامهای مذهبی فراتر نرود و هرچه را که بوئی از نوآوری داشت شدیدا سرکوب می کرد. بدین سان تا قرن هفدهم بر چاپ هر نوع کتاب روزنامه از نزدیک نظارت می شد و فقط کسانی حق چاپ مطلبی را داشتند که از پیش کسب اجازه کرده باشند. اجازه ئی که ضمناً تابع هیچ ظابطه ای نبود و به انصاف قدرتهای مذهبی و اشراف جامعه بستگی داشت. در تحولات اجتماعی اروپای قرن هیجدهم و برخورد افکار و
* صفحه ١٢٧
عقایدی که نطفه های انقلاب فرانسه می پروراند از حد ت این نظارت بر نوشته ها بطور محسوسی کاسته شد. مبارزه برای آزادی قلم در تمام قرن نوزدهم ادامه داشت تا اهروز که در اغلب دموکراسی های غربی انتشار روزناهه تابع هیچ شرط خاصی نیست و فقط موسس یک روزنامه موظف است پیش از پخش نخستین شماره انتشار آن را به اطلاع دولت برساند.
مبارزه برای آزادی بیان به وسیلهء امواج نیز چنین مسیر پرنشیب و فرازی پیموده است . پس از نخستین آزمایش هاثی که انتشار امواج و امکان ارتباط به وسیلهء آنها را ثابت کرد(1901 تا 1903 ) دولت ها که نیروی این پدیدهء تازه را دریافته بودند سعی در آن داشتند که آنرا بانحصار خود در آورند و در
مقابل آنها گروه هائی که برای آزادی انتشار امواج مبارزه می کردند به نتایج مختلفی دست یافتند. در فرانسه دولت پس از یک سلسله قوانین متناقض در آغاز قرن، سرانجام در قانون 1923 بخش امواج را آزاد اعلام کرد «مشروط
بر این که در یکدیگر تداخل نکنند و هخل نظم عمومی نباشند». ولی این
آزادی دیری نپائید: سه سال بعد تاسیس یک فرستنده منوط به کسب اجازه قبلی شد و در سال 1928 اعلام کرد که همه فرستنده های آزاد باید ظرف یک ماه کار خود را متوقف کنند. این دستور کمتر اجرا شد و سالها دولت درگیر محاکمان مربوط به فرستنده هائی بود که از اجرای تصویب نامه 1928 سر باز هی زدند. سرانجام در سال 1945 دولت قانون انحصار رادیو تلویزیون را به تصویب رساند و دوران فرستنده های آزاد به سر رسید.
چند سالی است که موضوع آزادی پخش امواج رادیوثی و ،تلویزیونی درهمهء کشورهای غربی در سطح گسترده ثی هوضوع بحث و گفتگو شده است. بحران عمیقی از آغاز سالهای 1970 در این کشورها ریشه دوانیده که علاوه بر پایهء اقتصادی منشأء فرهنگی و فکری نیز دارد. در هم ریختن بسیاری از ارزش هائی که این جوامع آنها را مایهء انسجام خود می دانستند در میان توده ها نگرانی مبهمی در برابر آینده را سبب شده است. دولت ها با مشکلات یک جامعهء درحال بحران روبرو هستند و برای حل آنها کمتر خلاقیتی از خود نشان می دهند. ولی افکار تازه کم نیست و گروه های فراوانی از اندیشمندان و روشنفکران به تعمق در معنای بحرانی پرداخته اند که اهروز بر جامعهءغرب حکمفرماست.این تعمق البته رادیو و تلویزیون را نیز به عنوان مهمترین رسانهء گروهی جامعه در بر می گیرد. پیرشافر که یکی از بزرگترین
- صفحه ١٢٨
متخصصان رسانه های گروهی در فرانسه است به انتقادهائی که بر تلویویزن می شود در این جملهء پرمعنا پاسخ گفته است:«تلویزیون بدوجود ندارد، ولی جامعه های دلمرده و بی تمدن هستند که ازتصویر خود درآینه متنفرند!» این سؤال که آیا دولت حق دارد پخش برنامه های رادیوئی و تلویزیونی را به انحصار خود درآورد طبعاً در سرلوحهء مسائل مربوط به رسانه های گروهی قرار می گیرد نخستین باردر ایتالیا به سال 1975 عملأ به این سؤال پاسخ گفته شد. چند فرستندهء آزاد بی آنکه به قانون انحصار دولت اعتنا کنند در رم وچند شهر دیگر به پخش برنامه پرداختند. دولت مأمورانی فرستاد و فرستنده ها را ضبط کرد. صاحبان آنها از دولت به عنوان آن که جلو بیان عقیده را گرفته است به دادگاه شکایت بردند. دادگاه البته حق را به دولت داد ولی صاحبان فرستنده ها تقاضای تجدیدنظر کردند و سرانجام کشمکش به شورای دولت رسیدو این شورا در یک حکم تاریخی که سرآغاز تحولی در حقوق رادیو تلویزیون است رأی داد که به موجب قانون اساسی آزادی بیان برای همهء شهروندان تضمین شده است ودر نتیجه هیچ کس نمی تواند مانع بیان عقیدهء شفاهی و کتبی موجی بشود و بنابراین همه قوانینی که در مورد انحصار دولتی رادیو و تلویزیون قبلأ به تصویب رسیده باطل است. از آن پس هر روز بر تعداد فرستنده های آزاد رادیو تلویزیون در ایتالیا افزوده شد. هم اکنون در سراسر این کشور بیش از دوهزار فرستنده رادیوئی «اف.ام»> مشغول کار است که به گروهها یا افراد مختلف تعلق دارد. برنامه های آنها عموما به طور زنده پخش می شود و اغلب مسائل خاص یک منطقه یا یک محله یا یک دسته را مطرح می کند و به این ترتیب وظیفهء ارتباط و پخش اخبار را به صورتی انجام می دهد که از برنامه های خبری رادیو و تلویزیون دولتی بسیار به واقعیت زندگی روزانه نزدیک تر است. در فرانسه نیز مبارزه برای آزاد کردن پخش امواج از قید انحصارات دولت آغاز شد. در طول سالهای اخیر چندین فرستنده آزاد براه افتاده است که دولت مانع کار بعضی از آنها شده و برروی بعضی دیگر پارازیت می اندارد. ولی هنوز جرأت نکرده است صاحبان آنها را به محاکمه بکشد.اما صاحبان فرستنده ها، به پیروی ازسر مشق همکاران ایتالیائی خود ازدولت شکایت کرده اند. یکبار نیز مسأله تا شورای دولت رفته ولی حکم آزادیخواهانه ئی مانند حکم شورای دولت ایتالیا صادر نشده است. با اینهمه جای تردید نیست که فرانسه و به دنبال آن همهء دموکراسی های غربی
- صفحه ١٢٩
در مسیر تحولی گام نهاده اند که به آزاد شدن فرستنده های خصوصی و الغاء انحصار دولت خواهد انجامید.
وقتی آزادی بیان را به عنوان یک اصل پذیرفتیم وسائلی که برای بیان افکار و عقاید موجود است بستگی به مرحلهء خاص از پیشرفت فنون و تکنیکهای جامعه داردو هیچ منطقی نمی تواند یکی از این وسائل را در انحصار دولت درآورد. بسیار مضحک است اگر دولت ادعا کند که چاپ وانتشار روزنامه در انحصار اوست و خوداو با انتشار«روزنامهء رسمی کشور» مردم را در جریان وقایع خواهد گذاشت. شور و حرکتی که از سر چشمهء حیات جامعه مایه می گیرد هنگامی در رسانه های گروهی جامعه منعکس خواهد شد که این رسانه ها بسیارنزدیک به منشاء این حرکت باشد. هرگاه گروهی این حق را غصب کند که بجای همهء افراد جامعه بیاندیشد ویک رسانهء گروهی را برای پخش افکار خود به انحصار درآوردند. آن را به موجودی بی تحرک و مفلوج بدل خوااهند کرد.اگر این گروه بورژوازی وابسته به سرمایه داری بزرگ باشد تلویزیونی خواهد ساخت که عقیده «پیرشافر» درباره آن پیش ازاین ذکر شد. اگر قشری باشد که رادیو و تلویزیون را در ایران در اختیار خود درآورده است حاصلش همان خواهد شد که امروز به چشم می بینیم.
در ایران برای مبارزه ن درراه آزادی رادیو و تلویزیون باید، با درس گرفتن از تجربهء کشورهای دیگر، هدف آن باشد که انحصار دولت لغو شود وهر گروه جامعه حق داشته باشد یک فرستنده رادیوئی تحت شرایطی یک فرستنده تلویزیونی برای خود تأسیس کند. روزی که باین نتیجه دست یافتیم گام بزرگی در راه آزادی اندیشه برداشته ایم. وزارتخانه ها و ادارات دولتی خواهند توانست مشکلات دستگاه اداری کشور را مستقیماً و نه بتوسط اعضای دولت به گوش مردم برسانند. کارگران هر کارخانه خواست های خود را بروی امواج بیان خواهند کرد و ارتباط بیشتر میان آنها تشکیل سندیکاهای کارگری نیرومند را تسریع خواهد کرد. جوانان، دانش آموزان و دانشجویان که افکار خلافشان کمتر به رسانه های گروهی دولتی راه می برد صدایشان را به گوش همگان خواهند رساند. زنان که همواره بیش از مردان مورد تعدی و اجحاف بوده اند با ایجاد جمعیت های وسیعی در سراسر کشور به کمک امواج رادیو از حقوق خاص خود دفاع خواهند کرد وبالاخره ایجاد فرستنده های آزاد به ترک ها و کردها و ترکمن ها و بلوچ ها...و نیز به اقلیت های مذهبی امکان
- صفحه ١٣٠
خواهد داد که فرهنگهای خود را زنده نگاه دارند و برنامه بزبان خود داشته باشند. ولی بی پرده باید گفت که دست یافتن به چنین مقصودی (که در دراز مدت تردیدی در حصول آن نیست) مبارزه ئی طولانی و دشوار به همراه دارد. نباید تصور کرد قدرتهائی که لایحهء مطبوعات آنچنانی را پیشنهاد کرده اند که بحق با قوانین دوران انگیزاسیون مقایسه شده است و جامعهء ایران را پنج یا شش قرن به عقب می برد و در شرایطی نظیر قرون وسطی قرار هی دهد که به اجمال از آن سخن رفت به آسانی ازانحصار رادیو و تلویزیون دست برمی دارند. ولی مبارزه را باید هرچه زودتر آغاز کرد ودر دو جبهه سیاسی و فنی به پیش برد. فعالیت فرستنده های آزاد نیز به نوبه خود منشاء مسائل تازه ای است که دلیل هائی به دست دولت و گروه های مخالف آنها می دهد ،یکی از دلائل مخالفت، تداخل امواج فرستنده هائی است که بعضی مسائل فنی را رعایت نمی کنند. در شهر رم در بعضی موارد فرستنده های آزاد در کار برج نگهبانی فرود گاهها ودر نتیجه در نشستن و برخاستن هواپیماها ایجاداختلال کرده اند. این نه بدلیل مسائل فنی لاینحل،بلکه به واسطه ء نبودن قوانین و مقررات واحدی است که برای فرستنده های آزاد تدوین شده باشد زیرا که دولت بیشتر مشغول هبارزه با آزادی پخش امواج بوده است تا صدور قوانینی برای جلو گیری از مزاحمت متقابل آنها. گرچه در طول یکسال اخیر در مقابل حدّت مساله تدابیری اندیشیده است. ظاهراً دولت فرانسه از درس کشور همسایه اش عبرت گرفته و میتوان پیش بینی کرد که بجای همگام شدن با مقتضیات زمان و آزاد کردن پخش امواج همراه؛ با وضع قانونی که مانع تداخل شود سرسختی را تا روزی که در مقابل هجوم فرستنده ها ناچار به عقب نشینی شود،ادامه خواهد داد و در آن روز موقعیت شبیه ایتالیای کنونی و حل هسائل فنی بسیار مشکلتر خواهد بود. بدین سان استدلال مخالفان آزادی پخش،به سوی دولت برمی گردد. استدلال دیگری که فریبنده تر مینماید مربوط به مالکیت دستگاههای فرستنده است. طرفداران انحصار دولت چنین عنوان میکنند که برپا داشتن یک ایستگاه فرستنده مخارجی در بر دارد که از امکانات گروههای کوچک خارج است و اگر فرستنده های آزاد رواج یابد گروههای تجارتی وابسته به سرمایه های بزرگ بیش از همه از این موقعیت استفاده خواهند کرد و رادیو
- صفحه ١٣١
تلویزیون که باید زیر نظر دولت در خدمت همه جامعه باشد تبدیل بیک وسیله سودجوئی خواهأ شدو در این میان صدای فرستنده های کوچک بگوش کسی نخواهد .رسید. این ئنیوه استدلال نیز در مقابل یک تحلیل درست متزلزل می شنود. راست است که برای یک فرستنده بر قدرت با برد ،زیاد سرمایه بزرگی لازم است ولی همانگونه که در کنار روزنامه های بزرگ با سرمایه و.تیراژ زیاد بسیاری روزنامه های کرجک با .سرمایه محدودیتواننر بکار خود مشغول بائنند< ~~ `أ ~دذ 5 .د´ 3 آذا«ی .~ ا~اج ~ ثگتن انحصار فرستنده های _ 3 . 9 د~ ~اد زیادی فرستنده کوچک است. زیرا تبعی» ~ ~ریما نث فی می دهد که ایستگاه های بزرگ فی~ه تبررل ر«~اکن ~ر~ 0 ~ ور خدمت سرمایه های بزرگ و یا سنافی بق ررم ~~و ر رر ر 0 ق~ 0 ~ر د`~ 5 ~.ف. 5 ن پیری بز ~زتاب انحصار طلبی صاب ن این ~فی ر ~
« پتکسرر ایجاد ذرستنده های ر هچک با. ..پد. محد«یه با مخا«رر کمن مسب است • ا«ز امکا دن اه. • >ر بدنبا إر بیثب. فت ذ. بتنده ها .ر گپ نده هار ؟. 1 ف اد.ا پ ا شده است. ساخت ن یک دستگاه ذ. بتنده کد.~ قد« ت اختیار بمعلوپات فنن فی إواز. فدارد ودرامگازر ه. کسی است که عاء دب پمتانبد_ا فی إ 5 فت باشد. مخار بر .آن نیز بسته بقدرت فرستنده، از چند مدتا چند هزار ترمان تجاوز نمی کند. با فمین تومئه مختصر و با استفاده از قطعات و. اجزاء الکترونیک که تهیه آن به آسانی در ایران میسر است میتوان یک فن.ستنده ساخت. که آن را در مقدلأ آینده باز خواهیم نمود و طریقه عملی ساختن. یک فن.ستنده را نشان فوامیم داد.
اقا، در جبهه سیاسی باید نخست از لغوانحمار دولت «فاع کردو گروههای سیاسی ،را واداشت که درباره آن موقع بگیرند و أربرخورد آراء و عقایدی، که این موضع گیری ها بدنبال خواهأ دائنت واه را برای رادیو و تلویزیون آزاد هموار خواهأ کرد. به موازات مبارز» سیاسی ازاهمیت مبارزه ،مستقیب غافل فباید بود. آزادی بخش اهواج صدقه ئی نیست که ملت به دریوزگی آن برود.
پرشین
- صفحه ١٣٢