آزادی استفاده از فرستنده‌های رادیو تلویزیونی، بخشی از آزادی بیان است.

کتاب جمعه سال اول شماره ۳ صفحه ۱۲۶

کتاب جمعه سال اول شماره ۳ صفحه ۱۲۷

کتاب جمعه سال اول شماره ۳ صفحه ۱۲۸

کتاب جمعه سال اول شماره ۳ صفحه ۱۲۹

کتاب جمعه سال اول شماره ۳ صفحه ۱۳۰

کتاب جمعه سال اول شماره ۳ صفحه ۱۳۱

کتاب جمعه سال اول شماره ۳ صفحه ۱۳۲

‏جنبش انقلابی ایران در طول تکامل و اوج خود با آفریدن شیوه‌های تازهٔ مبارزه انقلابی نشان داد ‏که د‏ر سیر تاریخ بسوی آزادی جامعه‌ها پیشرو است. آیا در مورد آزادی رادیو و تلویزیون نمیتواند به‌دستاورد کشورهائی که پیش از ما با این مساله روبرو شده‌اند بیفزاید؟

‏لزوم یک بحث وسیع و همه جانبه در این باب وقتی آشکارتر می‌شود که در نظر بگیریم چند سالی است در بسیاری از کشورها از جمله ایتالیا و فرانسه و آمریکا، این موضوع به‌صورت یکی از مسائل حاد و پرحرارت روز درآمده است. همه جا سخن از اینست که آیا رادیو تلویزیون بیطرف و آزاد است یا خیر و در مورد این دو رسانه گروهی معنی بیطرفی چیست.

‏بیان افکار و عقاید بوسیلهٔ امواج به‌طریقی که هر کس از فاصله دور بتواند آن را بشنود از معجزاتی است که قرن بیستم برای ما به‌ارمغان آورده و بزرگ‌ترین پیشرفتی است که تا به‌حال در زمینهٔ ارتباطات حاصل شده است. تا پیش از آن فقط اختراع چاپ در قرن پانزدهم را می‌توان - البته با حفظ مقیاس - با اختراع رادیو و تلویزیون مقایسه کرد. مختصری دربارهٔ تاریخچهٔ روزنامه‌نگاری در اینجا ضروری است.

‏تاریخ روزنامه در اروپا در قرن سیزدهم شروع می شود. در آن زمان روزنامه‌های خبری دست‌ نویس به‌درخواست تاجران و بانکداران ثروتمند به‌توسط کاتبان تهیه می‌شد. پس ازاختراع چأپ در اروپا هوسساتی که تولید کتاب برایشان درآمد کافی نداشت به زودی دریافتند که چاپ روز نامه فعالیت سودبخشی است زیرا کنجکاوی مردم به دلیل جنبش عظیم رنسانس و اصلاح در کلیسا و اکتشافات بزرگ جغرافیایی روزبروز بیش تر می شد. ولی این روزنامه ها در یک محیط سیاسی و اجتماعی که آزادی بیان را نمی شناخت سر برآوردند. قدرت کلیسا و اختیارات اعیان و اشراف حد و مرزی نداشت. فیلسو فان دوران رنسانس به نیروی شگرفی که یک جریان عقیدتی می تواند در برداشته باشد آگاه بودند. ها´ثیأو« مرگفت >أبرای حکومت کردن بأیا حرفی ز« که هرام باوو ~» 0 ‏.د« جنین محیی و.:ج ووزناهه نمی توانست با مبقاومت قدن تهدای حاکم ن وبو« ننئود. أئبته أنقلاب مذهبی مسیحیت :ین مفهوم «أ بیان کرد» بو« که فر« دو فقابل حکومت حق 0 ‏ظهأو وجود «ار« ولی )~ این،هعنی وأ د: جنت منافع فوء تفسر هی کر«. و هصر 0 ‏نه هی کوشید تا کسی از خدو« اطاعت أن قدرت روحانیون • أحتر:م به مقامهای مذهبی فرأتر نرو و هرچه وا مه بوشی ان نوا. وی د«شت شدءأ سر 3 ‏«ب می کر«. بد«ن سان تا قرن هفدهم ی چأپ هر نوح کتاب و و. زنا مه أز نز«یک نظارت می ثند و فقط کسانی حق جاپ مطلبی رأ «أشتند که أن پس کسب اجازه کر«« باشنأ. اجازه نی که ضبنأ تابع هیچ فأبطه ثی فبو«« و به انصاف قد وتهای مذهبی و اشرأش جا~ بستکی داشت. «~ تحولات اجتماعی اووپای قرن فیجدهم و برخو«د أفکار و

‏* صفحه ١٢٧

‏عقایدی. که نطفه های انقلاب فرانسه می~وواند از حه ت این نظارت بو نوشته ها مور محسویس کاسته شر. مبارز» برای آزادی قلم در تمام قرن نوزدهم اداهه داشت تا اهروز که در اغلب دهوکراسی های غربی انتشار ووزناهه تا،بع هیچ شر_ خامی.نیست و فقط موسس یک روزنامه موظف است پیش از پخنشی نخستین شمار» انتشار آن را به اطلاع دولت برسانه. ‏مبارزه .برای آزا»ی بیان به،وسیلأ امواج نیز چنین مسیر برنشیب و فرازی پیموده اسمتبه. پس از نخسین آزمایش هاثی که انتشار امواج و امکان ارتباط به وسیلأ آنها را 0 ‏نابت بکر« ( 1906 ‏تا 19.03 ‏) دولت ها که نیروی این پدیده تازه را دریافته بودنأ سعی در آن داشتنأ که آنرا بانحصار خود دو اورند و در ‏<، مقابل آنها گ وه هاثی. که ~ای آزادی أنتشار امواج مبارزه می کردنأ به نتایج مختلفی «ست یأفتند. «و فرانسه ءولت پس از یک سلسله قوانین متناقض.در آغاز ق ن« سرانجام .و قانون 9917 ‏پخش !فوأج «ا آزاد اعلام کرد «دمشروط ‏د ‏بر این که «ر یث أیکر ته افل ~ و هخل فنئم عمومی نباشزء. ولی این ‏آزا«ی دیر.ژ نپأ~: سه سال بعد تاسیس یک فرستند« منوط به کسب اجآن ه قبلی شد و دو سال 1928 ‏اعلا«. کرد که همأفرستند»های آن اد باید ظرف یک ماه کار فود وا متوقف کنند. این دستور کمتی اجرا شد و سالها دولت أوگیر محاکمات مربوط به فرستنده هاثی بود که از اجرای تصویب نامه ط 192 ‏سر باز هی ن أند. سرانجام «ر سال 193،9 ‏دولت قانون .انحصار رادیو تلویزیون را به تصویب رسانأ و دوران فی ستنده های آزاد به سر رسید. ‏چند سائی اس ت ثه موضوع آزا«ی پخش امواج رادیوثی و ،لمویزیونی درهمأ گشووهای غربی دم ،سطح گسترده ثی هوفوح بحث و گفتگو ثناه است. بحران~ ان آغازسا.لهای 1970 ‏در این کشورها ویشه دو انیده که علاو» ر بأیأ أثتدا«ی هنشأء فرهنگی و فکری نیز دارد. دو هم ریختن بسیاری إز إرن ش هانی که این جوأهع آنها را هایأ انسجام خود هی دانستنأ در میان توده حأ نگرانی مبهمی دو برابر آینده را سبب شده است. دولت ها بأ سشکلات یک جامعأ درحال بحران روبرو هستنا و برای حل آنها کمتر خلاقیتی ازخود نشان می«~. ولی افکار تاز» کم نیست و گروه های فرأوانی از اندیشمندان و زوشنفکران به تعمق در معنای ~انی پرد:خته اند که اهروز بر جامعأ .غرب حکمفرما ست. این تعمون البته وادیو و تلویزیون را نیز به عنوان مهمترین رسانه گروهی جامعه دو بر می گیرد. پیرشافر که یکی از بزرگترین ،» 0

• صفحه ١٢٨

‏متخصصان رسانه های گروهی در فرانسه است به انتقادهائی که بر تلویویزن می شود در این جملأ برمعنا پاسخ گفته است: »دتلویزیون بد،دبدد ندا د، ولی جامعه های دلمرده و بی تمدن هستنا که ازتصریر خود در آینه متنفرنا!>» ‏این سؤال که آیا دولت حق دا د پخنئی برنامه های رادیوئی و تلویزیونی را به انحصار خود أرآورد طبعأ در سرلوحه مسائل مربوط به رسانه های گروهی قرار می گیرد نخستین باردر ایتالیا به سال 1979 ‏عملأ به ا،ین سؤال پاسخ گفته ئند. چند فرستنده آزاد بی آنکه به قانون .انحصار دولت اعتنا کنند دروم وجند ئنهر دیگر به پخشنی برنامه پرداختنا. دولت مامورانی فرستاد .و .فرستنده ها را فبط کن د. صاحبان آنها از دولت به عنوان آن که جلو بیان عقیده را گرفته است به دادگاه شکایت بردنأ. دادگاه البته حق را به دولت داد ولی صاحبان فرستنده ها تقاضای تجدیدنظر کردنأ و سرانجام کئمکنئی به شورای دولت وسیدو این شورا در یک حکم تاریخی که سرآغاز تحولی در حقوق رادیو تلویزیون است رأی داد که به موجب قانون اساسی آزادی بیان بن ای همه شهر وندان تضمین ئنمده است ودر نتیجه هیچ کس نمی توانأ مانع بیان عقیده ئنفاهی و کتبی و~جی بنئوت و بنابراین همه قوانینی که در مورد انحصار دولتی رادیو و تلویزیون قبلأ به تصریب رسیده باطل .است. ‏از آن پس هر روز بر تعداد فرستنده های آزاد رادیو تلویزیون در ایتالیا ‏افزوده ند. هم اکنون در سراسر این کشور بیش ازدو هزار فرستنده رادیوئی »>اف. ام»> مثسزول کار است که به گروهها یا افراد مخثلف تعلق دا د. برنامه های آنها عموها به طور زنده پخش می شود و اغلب مسائل خاص .مک منطقه یا یک محله یا یک.دسته را مطرح می کند و به این ترتیب وظیفه ارتباط و پخنئی اخبار را به مورتی أنجام من دهد که از برنامه های خبری رادیو و تلویزیون دولتی بسیار به واقعیت زندگی روزانه نز«یک تر إست. در فرانسه نیز ببارز برای آزاد کردن پخنئی امواج از قید انحصارات.دولت آغاز شد. در طول سالهای اخیر چندین فرستنده آزاد براه افتاأ» ا.ست که دولت مانع کار بعضی از آنها شده و برروی بعضی دیگر پارازیت می اندارد. ولی هنوزجرأت نکرده است صاحبان آنها را به محاکمه بکشد.اما صاحبان فن ستنده ها، به پیروی ازسر مئنق ممکاران ایتالیائی خود ازدولت ئنکایت کرده اند. یکبار نیزمسأله تا شون ای دولت رفته ولی حکم آزادیغواهانه ئی. مانند حکم شورای دولت ایتالیا صادر نشد» است. پا اینهمه جای تن دید نیست که فرانسه و به دنبال آن همه دموکراسی های غربی ‏

• صفحه ١٢٩

‏دو مسر تقولی گام نهاد«اند که به آن أد مدن فی متده های خمومی و الغا> انقمار دولت موا_ انعامیأ. ‏«تتی آزادی یان را به سوان یک امل پذیرنتیم وسائلی که برای بیان انکار و ستاید موبو. امت ستگئ ا به مرهلأ مامی .از یشرنت نون و تکیکهای جامعه أاردو هیچ ~ نمی تواأ یکی از این وسائل ،ا دو انقمار دولت أرآورد. بسیام ممهک ابت اکر دولت ادما کد، که چاپ م انتشار،ر.~زنامه د، انقمار اومت و خود او با انتسار ددووزنامأ رسی کشرو<< مردم ~را دم بریان وتایر مواهأ گذ اشر. شرر م مرکتی که از س پشمأ حیات جامعه مایه ی گیر> فگامی >ر رما«های کرومی جامعه سکر مواهه شر که این رمانه ها. بسیارزدیک به منها> این مرکت باشر. هرگاه کزرهی این مق وا ممب کمد که بعای همأ انوا> جامعه بیأدیشد.م یک رما« ی ومی را برای پغز انکام خود به انقمار أرآم رند، آن رأ به موجودی بی تقرک و منلوم بدل موا~ کرد. اکر أین کرم« بورژوأزی وابته به مرمایه دا.ی بزری باشد تلویزیوی مواهأ صامت که متیده دد~مانو< 0 ‏دربار« آن پس ان این ذکر شر. م اکر شری باشر که رادیو • تلویزیون م ا در ایران در امتیار خود درآ«رد 0 ‏امت حاملژ همان موا~ شر که امروز .»پشم ی بییم. ‏در ایران برای مبام ن ه >ر را~ آزادی را«یو و تلویزیون باد، با «م مر کزنتن از مبربأ کشر رهای د.بگر، _ف آن باشر که انعصام «ولت لغو شرد م م ل و« جامعه حق> دامته باشر یک فومت ه رادیوی • تعت ش اطی یک فومت ه تلویزیو~ «ای مود تأمیمی )_. رم زی کو باین میعه~دمت یانتیم گام بزرکی «ر م اه آزادی ا«یشه بردامته اب. وزارتغانه ها و ادارإت دولتی خواهأ تراست مکلات دستگاه أداری کشرر را مستتیمآ م نه بتو~ اعمای «م لت به گوهر مردم برسا~. کارگران مر کآرمانه موامت های مود را بررم ی اموار یان خوا~ کرد و ارتباط بیشر میان آنها تکیل سدیکاهای کارگری فیروسر را تریو سرا_ کرد. بوأنان، داش .آسوزان و دأنشعویان که انکار خلا تشان کمتر به رما«های کرومی >ولی واه ی بر> ~اینهان را به گوهر همگان موا~ رمانأ. زان که ممواره یش از ~>ان مور> تدی و اجعاق بود«اند با ایعدد جمعیت های م میهر >ر س اس کشرو به کمک امواج وادیو از مترق ماهر سر> >ناع ~امد کر> وبالامزه ایها> زمت ه های آزاد به ترک ها و کردها م ترکمن ها و بلوچ ها... •. نیز به اتلیت های مذهبی امکان

• صفحه ١٣٠

‏«  » ‏خواهأ دأد که فرهنکهای خود را رند» نگاه دارنا و برنامه بزبان خود داشته ‏باشنأ. ‏ولی بی پرأ» باید گفت که »ست یافتن به چنین مقمردی (که دو درإن مدت تردیدی در حصرل آن نیست أ مبارزه ئی کلولانی و دشوار به ممرا» دارد. فباید تصور کرد قدرتهائی که لایحه مطبوعنات آ.نچبانی را پیشنهاد کوده اند که بحق با قوانین دوران انگیزاسیون مقایسه .شد» است و جامعه ایران را پنج یا شننی قرن به عقب می برد و در شرایطی نظیر قرون وسطی قرار هی دهد که به اجمال از آن سخن رفت به آسانی ازانحصار رادیو و تلویزیون دست برمی أارند. ولی مبارزه را باید هرچه زود تر آغاز کرد ودردو جبهه سیاسی ،و فنی به پیش برد. ‏فعالیت فرستنده های آزاد نیز به نوبه خود منشاء مسائل تاز»ای است که دلیل هائی به دست دولت و گروه های مخالف .آنها می دهد. یکی از دلائل فخالغت، تداخل امواج فرستنده هائی أ.ست که .بعضی مسائل فنی وا رعایت ‏~ » ‏نسی کنند. در شهر رم در بعمی فوارد فرستنده های ان أد دو کار وج نگهبانی ‏فرذد گاهها ودن نتیجه در نشست ز و برخاستن هواپیماها ایجاد أختلال کل ده اند. این نه بدلیار مسائل فنی لاینحل ء بلکه به وأسعله نبودن قوانین ه مقررات وا~ی است که برای فرستنه»های آزاد ءوین ئند» باث ئ پرا که دولت ییشق مشغول هباوزه ،بأ آزادی پخش امواج بود» است تا مذرم قوانینی برای جلو گیری از مزاحمت فتقابل آنها. کن چه دو ~أی یکسال اخیر در مقابل حدت مساله تداس ی اندیشیده أست،. ظا~أ دولت فرانسه از «وس کشور ‏همسایه اش عبرت گ صوفته و میتوان پیش بینی کل د که بجای همگام شدن با مقتضیات ن هان و آن اد 5 ‏«ن پخش اهواج ~ ا»؟ با وفع قانونی که مانع تداخل شود سرسختی را تا رون ی که دو مقابل هجوم فرستنده ها ناچان به عقب نشینی شودی ادامه خوأ هد دا« و «ر آن رو: موقعیت شبیه إیتالیای، کنونی و حل هسأئل فنی بسیاو مشکلتر خواهأ بود. بدین سان استدلال مخالفان آزادی پخش..به سوی دولت برمی گردد. ‏ه د ‏استدلال أیکری که فریبنده تر مینماید مربوط به مالکیت دستکاههادی ‏فرستنده است. طرفداران انحعار دولت چنین عبنبی ان میکند که برپا داشتن یک ایستگا» فرستنده مخارجی در بر دا«د که ان امکانات گروههای کوچک خارج است و اگر فرستنده های آزاد رواج یابأ کل وههای تجارتی وابسته به سرمایه های بزرگ بیش از همه از این موقعیت استفاده خواهنا کرد و رادیو

• صفحه ١٣١

‏تلویزیون که باید زیر نظر دولت در خدمت همه جامعه باشد تبدیل بیک وسیله سودجوئی خواهأ شدو در این میان صدای فرستنده های کوچک بگوش کسی نخواهد .رسید. این ئنیوه استدلال نیز در مقابل یک تحلیل درست متزلزل می شنود. راست است که برای یک فرستنده بر قدرت با برد ،زیاد سرمایه بزرگی لازم است ولی همانگونه که در کنار روزنامه های بزرگ با سرمایه و.تیراژ زیاد بسیاری روزنامه های کرجک با .سرمایه محدودیتواننر بکار خود مشغول بائنند< ~~ `أ ~دذ 5 ‏.د´ 3 ‏آذا«ی .~ ا~اج ~ ثگتن انحصار فرستنده های _ 3 ‏. 9 ‏د~ ~اد زیادی فرستنده کوچک است. زیرا تبعی» ~ ~ریما نث فی می دهد که ایستگاه های بزرگ فی~ه تبررل ر«~اکن ~ر~ 0 ‏~ ور خدمت سرمایه های بزرگ و یا سنافی بق ررم ~~و ر رر ر 0 ‏ق~ 0 ‏~ر د`~ 5 ‏~.ف. 5 ‏ن پیری بز ~زتاب انحصار طلبی صاب ن این ~فی ر ~ ‏« پتکسرر ایجاد ذرستنده های ر هچک با. ..پد. محد«یه با مخا«رر کمن مسب است • ا«ز امکا دن اه. • >ر بدنبا إر بیثب. فت ذ. بتنده ها .ر گپ نده هار ؟. 1 ‏ف اد.ا پ ا شده است. ساخت ن یک دستگاه ذ. بتنده کد.~ قد« ت اختیار بمعلوپات فنن فی إواز. فدارد ودرامگازر ه. کسی است که عاء دب پمتانبد_ا فی إ 5 ‏فت باشد. مخار بر .آن نیز بسته بقدرت فرستنده، از چند مدتا چند هزار ترمان تجاوز نمی کند. با فمین تومئه مختصر و با استفاده از قطعات و. اجزاء الکترونیک که تهیه آن به آسانی در ایران میسر است میتوان یک فن.ستنده ساخت. که آن را در مقدلأ آینده باز خواهیم نمود و طریقه عملی ساختن. یک فن.ستنده را نشان فوامیم داد. ‏اقا، در جبهه سیاسی باید نخست از لغوانحمار دولت «فاع کردو گروههای سیاسی ،را واداشت که درباره آن موقع بگیرند و أربرخورد آراء و عقایدی، که این موضع گیری ها بدنبال خواهأ دائنت واه را برای رادیو و تلویزیون آزاد هموار خواهأ کرد. به موازات مبارز» سیاسی ازاهمیت مبارزه ،مستقیب غافل فباید بود. آزادی بخش اهواج صدقه ئی نیست که ملت به دریوزگی آن برود.

‏پرشین

• صفحه ١٣٢